Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÎÄÅÐÆÈÌÀ (Äðàìàòè÷íà ïîåìà) ijÿ IV
+
²V
Ìàéäàí â ªðóñàëèì³. Ïåðåá³ãàþòü ëþäè, îãëÿäàþ÷èñü áîÿçêî, ÷àñîì
ñõîäÿòüñÿ ìàëèìè ãóðòàìè ³ íèùå÷êîì, øïàðêî ïåðåìîâëÿþòüñÿ ïî ê³ëüêà ñë³â, ïîò³ì
çíîâ ðîçõîäÿòüñÿ. ̳ð³àì ïîâàãîì ïåðåõîäèòü ìàéäàí. Íàçóñòð³÷ ¿é Éîãàííà, îäíà ç
ïðèõèëüíèöü Ìåñ³¿.
Éîãàííà
(äî ̳ð³àì)
Ìèð, ñåñòðî, é ðàä³ñòü!
̳ð³àì
Ðàäîñò³ ³ ìèðó
íå çíàþ ÿ òàê ñàìî, ÿê òåáå.
Éîãàííà
Ïðîñòè, ùî çà÷³ïàþ íåçíàéîìó,
àëå æ ó íàñ òàêà âåñåëà çâ³ñòêà.
̳ð³àì
Ùî òî ìåíå îáõîäèòü?
Éîãàííà
Âñ³õ îáõîäèòü!
Ìåñ³ÿ íàø âîñêðåñ!
̳ð³àì
(ãîëîñíî)
Âîñêðåñ? Ìåñ³ÿ?!
Éîãàííà
Íà Áîãà, ñåñòðî, òèõøå! ùå ïî÷óº
õòî ç ëþäó é äîíåñå
ñèíåäð³îíó*.
̳ð³àì
Âè áî¿òåñü, êîëè á âàì çà Ìåñ³þ
êðîâ íå ïðîëèòè òàê, ÿê â³í çà
âàñ
ïðîëèâ ñâîþ?
Éîãàííà
Ïðîëëºì, ÿê áóäå òðåáà, —
òåïåð íå ÷àñ.
̳ð³àì
Òè, æ³íêî, ÷èì òîðãóºø?
Éîãàííà
Ñêàçàëà á ÿ, ïèòàííÿ íå äî ðå÷³.
̳ð³àì
À òè íå çíàºø, äå òåïåð Ìåñ³ÿ?
Íà íåá³, ïåâíå?
Éîãàííà
Êàæóòü, íà çåìë³,
ì³æ ëþäîì õîäèòü.
̳ð³àì
Îòæå, â âàñ íàä³ÿ,
ùî º êîìó ³ âäðóãå êðîâ ïðîëèòü,
ÿê ïðèéäå çíîâó ÷àñ!
(óðêî ñ쳺òüñÿ.)
À ÿ íå â³ðþ,
ùîá â³í âîñêðåñ, áî âè òîãî íå âàðò³!
Éîãàííà
³í íå ââàæàâ, ÷è âàðòèé õòî, ÷è í³.
̳ð³àì
Ñå ïðàâäà! â³í í³êîëè íå ââàæàâ
íà òå, ùî ç âàñ í³õòî éîãî íå
âàðòèé.
² âñå-òàêè íå â³ðþ, ùî âîñêðåñ â³í.
Éîãàííà
Àëå æ â³í ñàì ïðîðîêóâàâ ïðî òå!
̳ð³àì
Äëÿ ñå¿ ñàìî¿ þðáè âîñêðåñíóòü?
Íà ñå, ëèáîíü, íå ñòàëî á ³
Ìåñ³¿!
Éîãàííà
Çäàºòüñÿ, ïîìèëèëàñü ÿ, áî òè,
ÿê áà÷ó, íå ïðèõèëüíèöÿ éîãî.
̳ð³àì
Ïðèõèëüíèõ ìàâ â³í äîñèòü ³ áåç ìåíå.
Éîãàííà çî ñòðàõîì õîâàºòüñÿ â ïîáëèçüêèé ãóðòîê.
̳ð³àì
(¿é óñë³ä)
Íå á³éñü! íå ðîçêàæó ñèíåäð³îíó,
áî â³í äëÿ ìåíå íå ìèë³ø, í³æ
òè,
õ³áà îäíàêîâî íåíàâèñíèé.
(Áëèçüêî ïðîõîäèòü ñòàðèé ãàë³ëåÿíèí. ̳ð³àì çâåðòàºòüñÿ äî
íüîãî.)
Ùî, áàòüêó,
÷è ïðàâäó êàæóòü, ùî âîñêðåñ Ìåñ³ÿ?
Ñòàðèé
Òàê ïðàâäà, ÿê ³ òå, ùî â³í ïðîëèâ
çà âñ³õ íàñ êðîâ ñâîþ ñâÿòó,
íåâèííó.
̳ð³àì
³í íå çà âñ³õ ïðîëèâ. Íåïðàâäà, çíà÷èòü.
Ñòàðèé
ßê íå çà âñ³õ!
̳ð³àì
Çà ìåíå â³í í³ êðàïë³
íå ïðîëèâàâ.
Ñòàðèé
À, òè íå â³ðèø â íüîãî…
(Õî÷å é ñîá³ ñõîâàòèñü ó ãóðò³.)
̳ð³àì
ß â³ðþ â íüîãî!
(Ñòàðèé ñïèíÿºòüñÿ.)
³ðþ á³ëüø, ÿê òè,
á³ëüø, ÿê óñ³ âè.
Ñòàðèé
Òî ïðèõîäü ñüîãîäí³
äî íàñ íà çá³ð.
̳ð³àì
(ç â³äðàçîþ)
Ùîá ÿ äî âàñ
ïðèéøëà?!
Õîâàòèñÿ ïî íîðàõ âêóï³ ç âàìè?
Ìåí³ ïðè âàñ íåìà ÷îãî ðîáèòè:
ó ìåíå íà ÷îë³ íåìຠïëÿìè!
Ñòàðèé
À â êîãî æ º?
̳ð³àì
Ó âàñ, ó âñ³õ ó âàñ!
Óñ³ âè äîïóñòèëè, ùîá Ìåñ³ÿ
êðèâàâèé âèêóï äàâ çà âàø³ äóø³.
² âàì ïðèéíÿòü éîãî áóëî íå òÿæêî?
³ääÿ÷èëèñü âè, ïðàâäà, õòî ñëüîçîþ,
õòî ùèðîþ äî âîðîã³â ëþáîâ'þ…
Ñòàðèé
³í ñàì êàçàâ íàì âîðîã³â ëþáèòè.
̳ð³àì
À âè é çðàä³ëè! òàê âàì áåçïå÷í³øå:
äóøà âðÿòîâàíà òà é ò³ëî íå
çàãèíå!
Ñòàðèé
(ç îñòðàõîì)
Õòî òè òàêà?
̳ð³àì
ß ? "Îäåðæèìà äóõîì" !
Ñòàðèé
Áëàãàé Ìåñ³þ, ùîá çö³ëèâ òåáå
³ âèçâîëèâ â³ä òîãî çëîãî äóõà
ñâÿòîþ ñèëîþ ñâ êðîâ³ é ò³ëà.
̳ð³àì
Ùîá âèçâîëèâ ìåíå ö³íîþ êðîâ³?
Ñâ êðîâ³? Òà íåâæå òè, ä³äó,
ãàäàºø, í³áè ÿ ñåáå ö³íóþ
äîðîæ÷îþ, í³æ ÷èñòà êðîâ éîãî?
Òàê ñëóõàé
æå: ÷è â îãíÿí³é ãåºí³,
÷è â òåìðÿâ³ áåç êðàþ äîâåäåòüñÿ
ìåí³ íà â³ê
â³ê³â ç äóøåþ ïðîáóâàòè,
òà ðàäîù³ ì íå çðóéíóº
ñàì êíÿçü òåìíîòè,
ðàäîù³ â³ä òîãî,
ùî íà ìåí³ íå âàæèòü êðîâ Ìåñ³¿,
ùî â³í ¿¿ çà ìåíå íå
ïðîëèâ
àí³ êðàïëèíè.
Ñòàðèé
ßê ìîãëî òå ñòàòèñü?
̳ð³àì
Íåíàâèñòü âðÿòóâàëà â³ä ãð³õà.
Ñòàðèé
Êîãî æ íåíàâèäèø?
̳ð³àì
Âñ³õ âàñ, ñåáå ³ ñâ³ò.
Ñòàðèé
Çà òåáå òåæ ïðîëèòà êðîâ, òà äàðìî,
áî òè íå ïðèéíÿëà ñâÿòîãî
äàðó.
̳ð³àì
² íå ïðèéìó! áî ÿ íå Àñòàðîò**,
ùîá ìàëà êðîâ ïðèéìàòè â
ïîäàðóíîê.
Íåïðèì³òíî ï³äõîäèòü ñëóãà ñèíåäð³îíó ³ çà íèì ðèìñüêèé
ïðåòîð³àíåöü***.
Ñëóãà
Ïðî ùî ãîâîðèòå?
Ñòàðèé
(çàìèíàþ÷èñü)
Öå, áà÷èø…
̳ð³àì
Ïðî
Ìåñ³þ!
Ñòàðèé
Çîâñ³ì ìè íå ïðî òåº ðîçìîâëÿëè.
Ïðåòîð³àíåöü
À õòî æ òî, ä³â÷èíî, îòîé Ìåñ³ÿ?
Ïîêè ïðåòîð³àíåöü ³ ñëóãà ñëóõàþòü ̳ð³àì, ñòàðèé ãàë³ëåÿíèí
õîâàºòüñÿ ì³æ ëþäüìè.
̳ð³àì
À òîé, ùî âè íåäàâíî ðîçï'ÿëè,
âè çíàºòå, â³í öàð áóâ
³óäåéñüêèé.
Òåïåð â³í çíîâ ïî âñ³é êðà¿í³ ï³äå,
áî â³í âîñêðåñ, âîñêðåñ
ó íîâ³é ñëàâ³!
Íåõàé òàì ñòåðåæóòüñÿ öàð, ³ öåçàð,
³ âåñü ñèíåäð³îí,
ïåêåëüíà ðàäà!
Ïðåòîð³àíåöü
(õàïຠ¿¿ çà ðóêè, êèâຠíà ñëóãó)
À äàé øíóðêà, ìè ñïóòàºìî ê³çêó,
ùîá íå áðèêàëà äóæå.
̳ð³àì
Ùî? â'ÿçàòè?
(Çðó÷íî íàõèëÿºòüñÿ, áåðå êàì³íü ³ ïóñêຠâ ãîëîâó ñëóç³.)
Õî÷ îäíîãî, òà âñå æ ïîêàðáóâàëà!
¯¿ çíîâ õàïàþòü çà ðóêè, ñêðó÷óþòü ³ â'ÿæóòü. Ñëóãà îäíîþ ðóêîþ
îáòèðຠêðîâ, à äðóãîþ ïîìàãຠâ'ÿçàòè ̳ð³àì.
̳ð³àì
Õîò³ëà á ÿ âñþ âàøó êðîâ ïðîëèòè,
â³ääÿ÷èòè çà æåðòâó!
Ïðåòîð³àíåöü
Ùî æ òà æåðòâà,
êîëè âè êàæåòå, ùî â³í âîñêðåñ?
̳ð³àì
Òàê ùî æ? Õ³áà ìèíຠâñå ìèíóëå?
³í ïåðåæèâ òðè â³÷íîñò³ â òðè
íî÷³,
ïðèéíÿâ òðè ñìåðò³. ×è òåïåð, âîñêðåñøè,
çàáóäå â³í ñòðàæäàííÿ,
çðàäó, ñìåðòü?
Ïðîñòèòè ìîæå, à çàáóòè — í³!
Î, áóäüòå ïðîêëÿò³!
Ñëóãà
Õòî?
̳ð³àì
Âñ³ âè! Öåçàð,
ñèíåäð³îí, ³ öàð, ³ âåñü íàðîä!
Òèì ÷àñîì íà ìàéäàí³ ãóðòè ïîòàéíèõ ïðèõèëüíèê³â Ìåñ³¿ çíèêëè,
à íàäá³ãëà þðáà ³óäå¿â, ôàðèñå¿â òà ñàääóêå¿â****, ïî÷óâøè ãîì³í íà
ìàéäàí³.
Ñëóãà
(êðè÷èòü äî íàðîäó)
Ãåé, ñëóõàéòå, âîíà íàñ ïðîêëèíàº!
Ãîëîñè â þðá³
Ùî? Ùî òóò? Õòî ñÿ æ³íêà? Ùî ¿é òðåáà?
Çà ùî ¿¿ çâ'ÿçàëè?
Çðàäà? Çìîâà?
̳ð³àì
ß ïðîêëèíàþ âàñ ïðîêëüîíîì êðîâ³!
Ñëóãà
Ùî ñóäæåíî êëåíó÷îìó?
Ãîëîñè â þðá³
Êàì³ííÿ.
Ëþäè âèáèðàþòü êàì³ííÿ ³ ç äèêèì ðåâîì êèäàþòü íà ̳ð³àì.
̳ð³àì
Ìåñ³º! êîëè òè ïðîëèâ çà ìåíå…
õî÷ êðàïëþ êðîâ³ äàðìà… ÿ òåïåð
çà òåáå â³ääàþ… æèòòÿ… ³ êðîâ…
³ äóøó… âñå äàðåìíå!.. Íå çà ùàñòÿ…
íå çà íåáåñíå öàðñòâî… í³… ç ëþáîâ³!
(Ïàäຠï³ä ãðàäîì êàì³ííÿ.)
1901 ð.
______________________________________________
*
Ñèíåäð³îí — íàéâèùà ðàäà â ñòàðîäàâíüîìó ªðóñàëèì³, ÿêà ñêëàäàëàñÿ ç ºâðåéñüêî¿
àðèñòîêðàò³¿ òà äóõîâåíñòâà. Âèêîíóâàëà ðåë³ã³éí³, óðÿäîâ³ òà ñóäîâ³ ôóíêö³¿.
** Àñòàðîò (Àñòàðòà) — â ì³ôîëî㳿 ñòàðîäàâí³õ íàðîä³â Áëèçüêîãî
Ñõîäó ÿçè÷åñüêå áîæåñòâî, ÿêîìó ïðèíîñèëè â æåðòâó ëþäåé.
***
Ïðåòîð³àíåöü — â ñòàðîäàâíüîìó Ðèì³ âî¿í ïðèâ³ëåéîâàíî¿ ³ìïåðàòîðñüêî¿ ãâàð䳿.
**** Ôàðèñå¿ òà ñàääóêå¿ — ðåë³ã³éíî-ïîë³òè÷í³ óãðóïîâàííÿ â
ñòàðîäàâí³é ²óäå¿. Ôàðèñå¿ âèðàæàëè ïîãëÿäè á³ëüø äåìîêðàòè÷íèõ,
òîðãîâî-ðåì³ñíè÷èõ âåðñòâ, ñàääóêå¿ — àðèñòîêðàò³¿ é âèùîãî äóõîâåíñòâà.
* * *
Äæåðåëî: Æèòòÿ, Ñìåðòü ³
óãàíòè.
Çà âèäàííÿì:
Ëåñÿ Óêðà¿íêà. Ïîåç³ÿ. Äðàìàòè÷í³ òâîðè. Ê.,
"Íàóêîâà Äóìêà", 1999.
| 
651
