Ïðî÷èòàíèé :  2475
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÏÐÈÒ×À ÏÐÎ ÏÐÀÂÄÓ
1
Çà ÷àñ³â öàðÿ Ãîðîõà
Íå áóëî òàêîãî äíÿ,
Ùîá çà Ïðàâäó íå êàðàëè,
Ùîá íå ñëàâèëàñü Áðåõíÿ.
Öàð, áîÿðè, ¿õí³ ñëóãè
Òÿæêî êðèâäèëè íàðîä.
Õòî õîò³â øóêàòè Ïðàâäè,
Ïîòðàïëÿâ íà åøàôîò.
Õòî ïîñêàðæèâñÿ íà Êðèâäó,
Áðàëè âæå òîãî êàòè.
Ëþäè ñóìíî ãîâîðèëè:
"Ïðàâäè â ñâ³ò³ íå çíàéòè..."
Òà îäèí þíàê â³äâàæíèé
Âèð³øèâ çíàéòè ¿¿.
Ãîä³ ñïèíó ï³äñòàâëÿòè
ϳä áîÿðñüê³ íàãà¿.
³í ç³áðàâñÿ ó äîðîãó
Äàëüíþ - îñ³äëàâ êîíÿ...
Ìóñèòü áóòè â ñâ³ò³ Ïðàâäà,
Ðàç íà ñâ³ò³ º Áðåõíÿ.
Âñå ñåëî ïðèéøëî ïðîùàòèñü,
Ìîëîäàíè òà ä³äè.
- ßê çíàéäåø, þíà÷å, Ïðàâäó,
Òî äî íàñ ¿¿ âåäè!
Íå çàáóäü, ùî â íàñ íà øèÿõ
Êðèâäè âäóøëèâå ÿðìî.
Ñòð³âøè Ïðàâäó, ÷èìñêîð³øå
Ïîâåðòàéñÿ! Ìè æäåìî!
Ïîêëîíèâñü þíàê ãðîìàä³
² ñêàçàâ: - Áðàòè ìî¿,
ßê çíàéäó íà ñâ³ò³ Ïðàâäó,
Ïðèâåäó äî âàñ ¿¿!
Íåïîì³òíî âòåð ñëüîçèíó,
Ìàõîì ñêî÷èâ ó ñ³äëî.
Ìèòü - ³ çíèêëî çà ãîðîþ
Äîðîãå éîãî ñåëî.
2
Ñê³ëüêè ¿õàâ - òèæäåíü, ì³ñÿöü?
Íå ïðî öå òóò ìîâà éäå.
Ïàðóá÷àê ó âëàñí³ì êðà¿
Ïðàâäè íå çóñòð³â í³äå.
Â³í ³ íå ïèòàâ ïðî íå¿,
Çíàâ, ùî òàì ¿¿ íåìà.
Äî ñóñ³äíüî¿ äåðæàâè
Ïðîáèðàâñÿ êðàäüêîìà.
Âæå íåçðèìà ³ ÷óæèííà
Ïåðåä íèì áóëà çåìëÿ.
³ä öàðÿ Ãîðîõà âò³ê â³í,
Òà ïîïàâ äî êîðîëÿ.
³í óçäð³â ñ³ëüöå á³äíåíüêå,
Äå æèâå íóæäà òà ãîëü.
Òàì çáèðàâ ÿêðàç äàíèíó
Íå õòî-íåáóäü - ñàì êîðîëü.
Íå çëÿêàâñÿ, à ï³ä'¿õàâ
Äî âîëîäàðÿ þíàê,
Ðîçïîâ³â, êîãî øóêàº,
À âîëîäàð ìîâèâ òàê:
- Ó ìî¿é äåðæàâ³ Ïðàâäà,
Ñàì ÿ ï³äïèñàâ óêàç -
ßçèêà òîìó â³äòÿòè,
Õòî çáðåõàâ áîäàé-íî ðàç!
² þíàê ïî¿õàâ äàë³
Ðàäèé, ùî íàïàâ íà ñë³ä,
Ùî çà Ïðàâäîþ íå ìóñèòü
Îá'¿æäæàòè ö³ëèé ñâ³ò.
Òà äî êîãî íå çâåðòàâñÿ
 ò³é êðà¿í³ - âñå äàðìà.
Ùî íå ñòð³íå â³í ëþäèíó,
À ëþäèíà âæå í³ìà.
Áåç'ÿçèê³ âñ³ äâîðÿíè,
Âñ³ ïîïè, âñ³ êðàìàð³,
Âñ³ íåâ÷åí³ ³ âñ³ â÷åí³,
Âñ³ ä³â÷êè é áàáè ñòàð³.
Ö³ë³ ñåëà áåç'ÿçèê³,
Õóòîðè òà ãîðîäè.
Â÷èñü íà ìèãàõ ðîçìîâëÿòè,
ß ÿê í³ - òî ãåòü ³äè.
Íàâ³òü ñï³âàêè ñòð³÷àëèñü
Áåç'ÿçèê³ - ìèëèé ñï³â! -
Ùîñü ãóíäîñÿòü, ùîñü áåëüêî÷óòü,
Òà í³õòî íå ÷óº ñë³â.
Çðîçóì³â þíàê, ùî Ïðàâäè
Ó äåðæàâ³ ò³é íåìà,
Äå îäèí êîðîëü ãîâîðèòü,
À âêðà¿íà âñÿ í³ìà.
Âñ³ ìóãè÷óòü, âñ³ êóðëè÷óòü
Òóæíî, í³áè æóðàâë³.
² øóêà÷ ïîäàâñÿ äàë³
Ç áåç'ÿçèêî¿ çåìë³.
3
Ñê³ëüêè ¿õàâ - òèæäåíü, ì³ñÿöü? -
Ùîäî öüîãî äàíèõ áðàê.
Ó íîâ³é êðà¿í³ ïåðøèì
Ñòð³íóâñÿ éîìó æåáðàê.
³í ñèä³â êîëî äîðîãè
Ó ïîäåðò³ì ëàõìàí³.
- ×îëîâ³÷å, çóïèíèñÿ,
Íå æàë³é ãðîøà ìåí³!
Äàâ éîìó þíàê äèíàðà,
Ðîçïîâ³â, êîãî øóêà,
² ïî÷óâ íåçâè÷íå ñëîâî
³ä ñë³ïîãî ïðîøàêà:
- Â öüîìó êðà¿ âñ³ âèäþù³,
Àëå ïîãëÿä â íèõ òàêèé,
Ùî á³äè íå ïîì³÷àº,
Ëèø äî ùàñòÿ â³í ç³ðêèé.
Òàê çáóäîâàí³ â íèõ î÷³,
Ùî íå çíàþòü òåìíîòè.
Ïðàâäó ì³æ òàêèì íàðîäîì
Ìîæíà ëåãêîìà çíàéòè.
² þíàê ïî¿õàâ äàë³
Ðàäèé, ùî íàïàâ íà ñë³ä,
Ùî çà Ïðàâäîþ íå ìóñèòü
Îá'¿æäæàòè ö³ëèé ñâ³ò.
Ñïðàâä³, òà êðà¿íà äèâíà
Ñÿÿëà, íåìîâ ñàëþò.
Âñþäè ñï³âè òà ìóçèêè,
Ðàä³ñíèé, ùàñëèâèé ëþä.
Îáäèâèâñÿ òó äåðæàâó
Íàø þíàê ³ç êðàþ â êðàé:
 êîæí³ì äîì³, â êîæí³é õàò³
Âåñåëÿòüñÿ - ñïðàâä³, ðàé.
Òà äî êîãî íå çâåðòàâñÿ -
³äïîâ³äü îäíà ëèøåíü:
- Ïðàâäà - â íàñ. Õ³áà íå áà÷èø,
Ìè òàíöþºì í³÷ ³ äåíü.
- Àëå æ ÿ ó âàø³ì êðà¿
Áà÷èâ ñòàðöÿ, ùî îñë³ï.
³í ñèäèòü êîëî äîðîãè
² âèïðîøóº - íà õë³á.
- Öå íåïðàâäà! Ùî òè ìåëåø!
Ïîêàæè íàì, äå â³í º! -
Ïîêàçàâ. Ñòîÿòü, íå áà÷àòü.
Äàë³ çíîâó çà ñâîº.
Âìèòü ïîáðàëèñÿ çà ðóêè
² äàâàé íàâêðóã ñë³ïöÿ
Âåñåëèòèñÿ, ñï³âàòè,
Òàíöþâàòè áåç ê³íöÿ.
Ìàíäð³âíèê æàõíóâñÿ. Ãîðå!
Õòî òóò çðÿ÷èé, à õòî - í³?
³ä áàãàòñòâà âñ³ ïîñë³ïëè
 ö³é áåçäóøí³é ñòîðîí³.
Ìàþòü ç³ð âîíè, òà ñåðöÿ
 íèõ íåìàº, à òîìó
¯õí³ î÷³ áà÷àòü ñîíöå,
Òà íå çíàþòü ïðî ï³òüìó.
³í çáàãíóâ íàðåøò³, - Ïðàâäè
Íå çíàéòè éîìó í³ÿê
Òàì, äå âñ³ ùàñëèâ³, ñèò³,
Àëå º îäèí æåáðàê,
Ùî íå ìຠïðàâà ñ³ñòè
Ç íèìè ïðè îäí³ì ñòîë³.
² øóêà÷ ïîäàâñÿ äàë³
Ç íåâèäþùî¿ çåìë³.
4
Äîâãî ¿õàâ ÷èñòèì ïîëåì,
Òåìíèì ë³ñîì - íàâìàííÿ.
Ìóñèòü áóòè â ñâ³ò³ Ïðàâäà,
Ðàç íà ñâ³ò³ º Áðåõíÿ.
Âò³ì, ó ë³ñ³, íà ïîëÿí³,
Âãëåä³â õàòó ïðàâäîëþá.
Äå íå áóâ - òàêèõ óáîãèõ
Íå âèäàâ í³äå õàëóï.
Ñòð³õà âñÿ ïîðîñëà ìîõîì,
Ñò³íè â çåìëþ óâ³éøëè
Àæ ïî â³êíà. Ìîæå, ëþäè
Òóò í³êîëè é íå æèëè?
"Äàé, - ãàäຠíàø ñì³ëèâåöü,
Ùî ç äîðîãè âæå çíåì³ã, -
 ö³é ïîêèíóò³é õèáàð³
Çóïèíþñÿ íà í³÷ë³ã".
Àëå òóò ç õàòèíè âèéøëà
Ƴíêà, çãîðáëåíà, ìîâ ãàê.
Ïåðåä íåþ ç ïðèâ³òàííÿì
Òà ç ïîêëîíîì ñòàâ þíàê.
Ñèâîêîñà é ñèâîáðîâà,
Ìîâ áåðåçà âîñåíè.
Î÷³ - ñìóòîê ³ òðèâîãà,
 ñåðö³ á³ëü - íå äîòîðêíè.
Ãîñòåâ³ ñòàðà çðàä³ëà,
Âæå âèíîñèòü õë³á ³ ñ³ëü
² ïèòàºòüñÿ: - À õòî òè?
² êóäè òè, ³ çâ³äê³ëü?
- ß, áàáóñþ, á³äíèé õëîïåöü,
Ñëóæêà ïàíñüêèé, ãàëàéäà,
Ç âîëîä³íü öàðÿ Ãîðîõà
Âèãíàëà ìåíå á³äà.
ß øóêàþ Ïðàâäè â ñâ³ò³,
ßê çíàéòè æ ¿¿ - ïîðàé,
Áî âåðòàòèñÿ áåç íå¿
ß íå ìîæó â ð³äíèé êðàé.
Ïîñì³õíóëàñÿ ñòàðåíüêà,
À â î÷ó ñëüîçà ñ³ÿ.
- Òè øóêàºø Ïðàâäè â ñâ³ò³?
Ïðàâäà, õëîï÷å ì³é, - öå ÿ!
Âæå äàâíî ìåíå ïðîãíàëè
Ç ì³ñò êóïö³ òà êîðîë³.
Íå äàëè ìåí³ áàãàò³
Æèòè ç á³äíèìè â ñåë³.
ßê áóëà ùå ìîëîäîþ,
Òî ç Áðåõíåþ áèëàñü ÿ,
Àëå âñå æ ìåíå â äâîáî¿
Çàìîãëà Áðåõíÿ-çì³ÿ!..
- Òè!? - ãóêíóâ þíàê ùàñëèâèé, -
Òîæ íå ãàéìî òóò ÷àñó.
Ç íåòð³â öèõ òåáå ÿ øâèäêî
Äî íàðîäó ïîâåçó.
- Íå ïî¿äó ÿ ç òîáîþ,
Áî â äîðîç³ ùå ïîìðó.
Òà é íàâ³ùî áðàòè Ïðàâäó
Íåäîëóãó ³ ñòàðó...
³í ïðîñèâ, òà âñå äàðåìíî,
Ïðàâäà ñòàëà íà ñâî¿ì.
Íó, à ÿê æå ïîâåðòàòèñü
Ìຠâ³í ó ð³äíèé ä³ì?
ßê óáèòè ìຠìð³þ
гäíèõ, äîðîãèõ ëþäåé?
Ö³ëó í³÷ ïðî öå â³í äóìàâ,
Íå ñòóëèâ íà ìèòü î÷åé.
Âðàíö³ çàïèòàâñÿ Ïðàâäè:
- Íó, à ùî ÿ òàì ñêàæó?!
- Ñêàæåø ò³ëüêè òå, ùî áà÷èâ,
² çäîëàºø òèì Îëæó.
5
Ïîâåðíóâñü þíàê äîäîìó,
Ñòàâ ñóìíèé ïåðåä ëþäüìè.
Ïëà÷, íåáîæå, àáî ñì³éñÿ,
Íèøêîì ñåðöå ðîçëîìè.
² ïî÷àâ â³í ãîâîðèòè:
- Íå æóð³òüñÿ! Ïðàâäà º!
Ìîëîäà âîíà é ïðåêðàñíà,
Íà÷å ñîíöå, ùî âñòàº.
ß â ¿¿ ñÿéíèõ ïàëàòàõ
Æèâ, ÿê äîìà, ê³ëüêà äí³â.
² ïðî âñ³ çíåãîäè íàø³
Ïðàâä³ ïðàâäó ðîçïîâ³â.
² âîíà ìåí³ ñêàçàëà:
"Ïî÷åêàéòå, ÿ ïðèéäó,
Ïîëàìàþ âàø³ ÿðìà,
Ïðîæåíó Áðåõíþ é Á³äó".
³í ãîâîðèòü, ãëàäêî áðåøå,
Âñ³õ âò³øຠìèìîõ³òü.
Ãëÿíü, - à ì³æ ëþäüìè áàáóñÿ,
Ïðàâäà ì³æ ëþäüìè ñòî¿òü.
Çàñîðîìèâñÿ íàø õëîïåöü,
Ðîçãóáèâñÿ ³ ïîíèê.
Õî÷å äàë³ ãîâîðèòè,
Òà çàäåðåâ³â ÿçèê.
² òîä³ áàáóñÿ Ïðàâäà
Ñòàëà â êîëî â³÷îâå.
² ïî÷óëè ëþäè ñëîâî,
Õî÷ ïå÷àëüíå, òà æèâå:
- Âàø þíàê ñêàçàâ íåïðàâäó,
Âàì áàæàþ÷è äîáðà,
Àëå îñü ÿêà ÿ, Ïðàâäà, -
Íåïðèâàáëèâà, ñòàðà.
Òà, êîëè á â³í íå çëÿêàâñÿ
Ìîâèòè óñå, ÿê º,
Òî âåðíóëîñÿ á äî ìåíå
×àðîä³ÿííÿ ìîº.
Áî òàêà ìîÿ íàòóðà
Íåâìèðóùà: äîòîðêíè
Ñëîâîì ïðàâäè ìîþ äóøó -
² çâåäóñÿ ÿ ç òðóíè.
² çðîáëþñÿ ìîëîäîþ,
² íà áèòâó ïîâåäó,
Ïîëàìàþ âàø³ ÿðìà,
Ïðîæåíó Áðåõíþ é Á³äó.
Àëå æ â³í, ì³æ âàñ íàéêðàùèé,
Ïðàâäè ìîâèòè íå çì³ã.
Ïðîùàâàéòå! - ² áàáóñÿ
Çíèêëà, ÿê âåñíÿíèé ñí³ã.
1985
|
|
