Ïðî÷èòàíèé :  1122
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÃÀÉÄÀÌÀÊÈ (Ïåðåäìîâà)
Ïî ìîâ³ — ïåðåäìîâà. Ìîæíà ³ áåç íå¿, òàê îñü áà÷òå ùî: âñå, ùî ÿ áà÷èâ íàäðóêîâàíîãî,— ò³ëüêî áà÷èâ, à ïðî÷èòàâ äóæå íåáàãàòî,— âñþäè º ïåðåäñëîâî, à â ìåíå íåìà. ßêáè ÿ íå äðóêóâàâ ñâî¿õ “Ãàéäàìàê³â”, òî âîíî á íå òðåáà ³ ïåðåäìîâè. À êîëè âæå ïóñêàþ â ëþäè, òî òðåáà ³ ç ÷èì, ùîá íå ñì³ÿëèñü íà îá³ðâàíö³â, ùîá íå ñêàçàëè: “Îò ÿêèé! õ³áà ä³äè òà áàòüêè äóðí³ø³ áóëè, ùî íå ïóñêàëè â ëþäè íàâ³òü ãðàìàòêè áåç ïðåäèñëîâ³ÿ”. Òàê, äàëåá³, òàê, âèáà÷àéòå, òðåáà ïðåäèñëî⳺. Òàê ÿê æå éîãî ñêîìïîíîâàòü? ùîá, çíàºòå, íå áóëî ³ êðèâäè, ùîá íå áóëî ³ ïðàâäè, à òàê, ÿê âñ³ ïðåäèñëîâ³ÿ êîìïîíóþòüñÿ. Õî÷ óáèé, íå âì³þ; òðåáà á õâàëèòü, òàê ñîðîì, à ãóäèòü íå õî÷åòüñÿ.
Íà÷íåì æå óæå íà÷àëî êíèãè ñ è ö å: âåñåëî ïîäèâèòüñÿ íà ñë³ïîãî êîáçàðÿ, ÿê â³í ñèäèòü ñîá³ ç õëîïöåì, ñë³ïèé, ï³ä òèíîì, ³ âåñåëî ïîñëóõàòü éîãî, ÿê â³í çàñï³âຠäóìó ïðî òå, ùî äàâíî ä³ÿëîñü, ÿê áîðîëèñÿ ëÿõè ç êîçàêàìè; âåñåëî… à âñåòàêè ñêàæåø: “Ñëàâà áîãó, ùî ìèíóëî”,— à íàäòî ÿê çãàäàºø, ùî ìè îäíî¿ ìàòåð³ ä³òè, ùî âñ³ ìè ñëàâ'ÿíå. Ñåðöå áîëèòü, à ðîçêàçóâàòü òðåáà: íåõàé áà÷àòü ñèíè ³ âíóêè, ùî áàòüêè ¿õ ïîìèëÿëèñü, íåõàé áðàòàþòüñÿ çíîâó ç ñâî¿ìè âîðîãàìè. Íåõàé æèòîì-ïøåíèöåþ, ÿê çîëîòîì, ïîêðèòà, íå ðîçìåæîâàíîþ îñòàíåòüñÿ íàâ³êè îä ìîðÿ ³ äî ìîðÿ — ñëàâ'ÿíñüêàÿ çåìëÿ.
Ïðî òå, ùî ä³ÿëîñü íà Óêðàéí³ 1768 ðîêó, ðîçêàçóþ òàê, ÿê ÷óâ îä ñòàðèõ ëþäåé; íàäðóêîâàíîãî ³ êðèòèêîâàíîãî í³÷îãî íå ÷èòàâ, áî, çäàºòüñÿ, ³ íåìà í³÷îãî. Ãàëàéäà âïîëîâèíó âèäóìàíèé, à ñìåðòü â³ëüøàíñüêîãî òèòàðÿ ïðàâäèâà, áî ùå º ëþäè, êîòîð³ éîãî çíàëè. ¥îíòà ³ Çàë³çíÿê, îòàìàíè òîãî êðîâàâîãî ä³ëà, ìîæå, âèâåäåí³ â ìåíå íå òàê, ÿê âîíè áóëè,— çà öå íå ðó÷àþñü. ijä ì³é, íåõàé çäîðîâ áóäå, êîëè çà÷èíà ðîçêàçóâàòü ùî-íåáóäü òàêå, ùî íå ñàì áà÷èâ, à ÷óâ, òî ñïåðøó ñêàæå: “Êîëè ñòàð³ ëþäè áðåøóòü, òî é ÿ ç íèìè”.
Äæåðåëî
|
|
