Ïðî÷èòàíèé :  330
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
² ÑÒÀÐÎÌÓ ÏÐÈÄÀÑÒÜÑß ØÊÎËÀ (Íàðîäíàÿ êàçêà)
Íà ñëàâí³ì Ïîä³ëþ,
Òàì, äå õë³á ïî ê³ëþ,
Äåñü íåäàëåêî ×îðòêîâà,
Æèâ êìåòèê çàìîæíèé,
Ñòàòî÷íèé, ïîáîæíèé,
Ñîôðîí Êðóòèãîëîâà.
Áóëè â íåãî ñòàòêè
² âñÿê³ äîñòàòêè,
Êîðîâè, êîí³ ³ âîëè:
Õîòü ðîáèâ òðèäí³âêó,
Íå çíàâ ïåðåäí³âêó,
Íå áðàêëî õë³áà í³ ñîëè.
×è áóäåíü, ÷è ñâÿòî,
Çàâñå òàì áàãàòî
Íàêðèò³ ñòîÿëè ñòîëè;
² á³äíèì ùîñü ïàëî,
² íà ñâ³÷êó ñòàëî
Ïåðåä ñâÿòîãî Íèêîëè.
À áóëè â Ñîôðîíà
Ï’ÿòü ñèí³â ³ äîíÿ,
É ò³øèâñÿ íèìè, ìîâ äíèí³,
² â ñâî¿é ëþáîâ³
Íå âàæèâ áè êðîâ³
Äàòè ç-ï³ä ñåðöÿ äèòèí³.
² äóìàâ, áóâàëî,
Ïðîìèøëÿâ íåìàëî,
Ùîáè ¿ì äîëÿ ãîòîâà,
Òàê ùî ëþäå ç òîãî
Ïðîçâàëè ñòàðîãî
ͳáè â ãëóì: Êðóòèãîëîâà.
² ïðîéøîâ âñ³ õàòè
Òà é ðîçï³ñëàâ ñâàòè
Äî íàéáàãàòøèõ â îáçîðè,
² ðîçä³ëèâ â ÷àñò³
Ñèíîíüêàì ³ Íàñò³
Ïîñë³äí³ ðîãè ç îáîðè.
À âñ³õ ðîçäàâ ç äîìó,
Ëèøå Ãíàòó ñâîìó
Áàòüê³âñüêó çåìëþ äàâ â â³í³,
Ùîá ñîá³ ñïî÷èòè
² êîñò³ çëîæèòè
Ïðè íàéìîëîäø³é äèòèí³.
Îé òà ³ æèâ êðàñíî,
Âåñåëî ³ ùàñíî,
ßê â êâî÷ö³ ñåðåäíÿ çâ³çäêà;
Ñèí øàíóâàâ òàòà,
Ëþáèëè âíó÷àòà,
Âèãîäè íåñëà íåâ³ñòêà.
Áóëà ìèëà äíèíà,
Áóëà ³ ãîñòèíà,
ßê ïðèéøëè äðó㳿 ä³òè,
Áóâ ÷àñ ³ ñï³÷íóòè,
 ïîëóäíº çàñíóòè,
Íà ïå÷³ êîñò³ íàãð³òè.
Íî òðåáà âàì çíàòè,
Ùî Ñîôðîí ëåæàòè
Íå ïðèâèê â áóäåíü í³êîëè.
ͳì ùå ñîíöå ç³éäå,
Ñòàðèé ïåðøèé âèéäå,
Ðîáèòü, ÿê íàéìèò, íà ïîëè.
² âñ³ì ùå äî òîãî
 êîðèñòü ñèíà ñâîãî
Äàâàâ äî ïðàö³ ïðèíóêó.
À ÿê í³÷ íàñòàëà,
Òî íåâ³ñòêà ñïàëà,
À ä³äî êîëèñàâ âíóêó.
² ðîáèâ ùîñèëè,
À äîñòàòêè ïëèëè
Äî õàòè Ãíàòà ðîñîþ,
Òàê ùî äðóã³ ä³òè
Ñòàëè çàâèä³òè,
Ùî âñå éäå áðàòó ðóêîþ.
À âñå ëèø çà òàòà,
Áî æ òî ìàëî Ãíàòà
Âèä³â õòî ç ïëóãîì íà ð³ë³,
Ç êîñîþ íà íèâ³,
À ç ñåðïîì ïðè æíèâ³,
Ç ö³ïîì, â³ÿ÷êîâ â ñòîäîë³.
«Îé òàòó ìèëåíüêèé,
×îìó òè, á³äíåíüêèé,
Ñèëó òàê òèðÿºø â çíîþ? —
Êàçàëè ðàç ä³òè, —
×àñ áè òè ñïî÷èòè,
À òè íå ìàºø ñïîêîþ.
Ëèøè áðàòíþ õàòó,
Õîäè äî íàñ, òàòó.
Ïîáà÷èø, ÿê äîáðå òè áóäå!
Õ³áà öàðñòâà ç íåáà
Áóäå òîá³ òðåáà,
À íàì ïîçàâèäÿòü ëþäè».
«Íå ï³éäó, ä³òî÷êè,
Íå ï³éäó, êâ³òî÷êè,
Ìåí³ òó äîáðå ó Ãíàòà».
Äàðåìí³ ðîçðàäè,
Ïðèéøëî ³ äî çâàäè,
² ä³òè âèòÿãëè òàòà.
² õîäèòü ä³äèíà
³ä ñèíà äî ñèíà,
Ùîðîêó äî ³íîé ñòð³õè,
² ïëà÷å íà ñòàð³ñòü,
Ùî ìó áîã äàâ ðàä³ñòü
Ç ä³òåé. Îé ïëà÷å ç óò³õè!
Àé, áî æ òî ùèðåíüê³,
ijòî÷êè ìèëåíüê³,
À æîíè ¿õ, æîíè, î áîæå!
Ùå ð³ê íå ìèíàº,
Óæå ïðèáàãàº
Êîæäà äëÿ òàòêà, ùî ìîæå.
«Äî ìåíå, òàòóíþ!»
«Í³, äî íàñ, ä³äóíþ!
Õîäèëà-ì äî ì³ñòà çðàíà,
ªñòü ç ìåäîì ãîð³ëêà
² ïèâà áàðèëêà,
Ïèð³æêè, êàëà÷, ñìåòàíà».
ijäîì ðàä³ñòü íîñèòü,
À ðîäèíà ïðîñèòü,
Êîæäå äî ñâîºé ðâå õàòè,
Áî ãäå ä³ä â ê³ìíàò³,
Òàì áóçüîê íà õàò³,
Ñëóãè íå òðåáà íàéìàòè.
Íî ³ ñèëà òàòà
Íå ç êðèö³ ç³ëëÿòà,
À â ïëóç³ é êðèöÿ ñÿ çëèæå.
Íà ãîëîâ³ ñ³äî,
Êîð÷èòüñÿ íàø ä³äî
Ùîäåíü ³ íèæå, ³ íèæå.
Ïîðîõí³þòü êîñò³
² ìîãè — ÿê òðîñò³,
À ðóêè — ìîâ âáèò³ â êàéäàíè.
ijä-çðîáîê ìàÿ÷èòü,
Íî í³õòî íå äÿ÷èòü
Çðîáêà. ×è ïðàâäà, êðàÿíè?
Íå ðàç ïðèéäå ç ïîëÿ
Çá³äæåí, ÿê íåâîëÿ,
Ñëàáèé, íåãîäåí, êàë³êà;
Íàé æå ìó ãîäèíêó
Äîçâîëèòü ñïî÷èíêó
ßñï³äíà, ëþòà íåâ³ñòêà.
«Òàòóíþ, ïî âîäó!
Òàòóíþ, äî áðîäó!
Òàòóíþ, ïîìèéòå ìèñè!
²ä³òü äðîâ, òàòóíþ!
Êîëèø³òü Ãàíóíþ!
ijäó, âçÿëè áè òÿ á³ñè!»
² âçÿâñÿ ä³äèíà
³ä ñèíà äî ñèíà
Õîäèòü, øóêຠïðèñòàíè;
² õîäèòü ³ ïëà÷åò,
Íî í³õòî íå äÿ÷èòü
Çðîáêà. ×è ïðàâäà, êðàÿíè?
Ðàç ³äå ç áîëîíÿ
Äî äîí³, à äîíÿ:
«Ä³äó, íå òâîÿ òó õàòà!
² ÿ íå ºäèíà
Ó òåáå äèòèíà,
²äè ñè, ³äè äî Ãíàòà!»
Êðèêíóëà ç ïîðîãà
² ç ñòðàõó íåáîãà
Âèá³ãëà, ñïåðëà âîðîòà;
À ä³äî çíóðåíèé,
Ìîâ ãðîìîì ðàæåíèé,
Óïàâ, ÿê ãëèíà, ó ïëîòà.
Óïàâ ç ãîðÿ, áîëþ,
Îïëàêóº äîëþ,
Ïëà÷å ïðî ä³òè ³ âíóêè,
Æå ìó áîã íà ñòàð³ñòü
Äàâ ç ä³òî÷îê ðàä³ñòü.
Ïëà÷å, àé ïëà÷å ç ðîçïóêè!
Íàäõîäèòü äÿê ç øêîëè,
Ñòຠïîíåâîëè,
Øåï÷å ùîñü ä³äîâ³ â óõî,
Øåï÷å, âîïðîøàº;
Ùî øåï÷å? Áîã çíàº,
Áî øåï÷å òèõî ³ ãëóõî.
ijä âçí³ñ âçðîê íà äÿêà,
² âîñòõíóâ ñàðàêà,
² ë³çå âåñåëüøèé êî Ãíàòó.
À Ãíàòî âñå â ïîë³,
À ñòàðèé ïîâîë³
Íèøêîì, òèõåíüêî â çàãàòó.
² ùîñü òàì ä³ëàº,
² ùîñü òàì ñêëàäàº,
Ñë³äèòü î÷èìà âîêîëà
² íîñèòü äî õàòè.
Ùî? Íàùî? Íå çíàòè!
Õ³áà äÿê çíຠòà øêîëà.
Ìèíóëà ãîäèíà,
Ãîòîâ ä³äîâèíà;
² áà÷, äâà õëîïö³ ³ç øêîëè
Íàäõîäÿòü êî õàò³
² â’ÿæóòü â ê³ìíàò³
Ñêðèíüî÷êó ñïîðó íà êîëè.
Ïîì÷àëè, ïîäóëè,
À êîëè-ñü óãíóëè,
À ä³äî çà íèìè, êàë³êà,
ßê ìîæå âçìàãàº,
Ñóñ³ä ïîçäðàâëÿº
Íèçüêî, âåëè÷íî, çäàëåêà.
ßê ïîâ³íü íà ÿð³,
ßê âèõîð â ïîæàð³,
Áóõëà â³ñòü â ñåë³, íà ïîëè,
Ùî Ñîôðîíà ãðîø³
Äâà õëîïè íà íîø³
Ëåäâå çàíåñëè äî øêîëè.
³ñòü áóõëà ïî õàòàõ,
À â áðàòí³õ ê³ìíàòàõ
Ãðèæà, ìîâ â ïåêë³, ³ çâàäè:
«Òè ãî ãíàëà ç äîìó!»
«Àé, òè âèíåí òîìó!
Ïðîïàäå ïðàöÿ, ïðîïàäå!»
Ïî ñëóæá³ â íåä³ëþ
Ïàíîòåöü â ïîäâ³ð’þ,
Ïåðåä íèì ëþäåé ãðîìàäà;
Ï’ÿòü ñèí³â ³ äîíÿ
ªäíàþòü Ñîôðîíà
Âèðîäí³ ä³òèùà òàòà.
«Ëèøè ÷óæó õàòó,
Õîäè äî íàñ, òàòó,
Ïîáà÷èø, ÿê äîáðå òè áóäå;
Õ³áà öàðñòâà ç íåáà
Áóäå òîá³ òðåáà —
Íåõàé íå ñì³þòüñÿ ëþäè!»
«Ëèøó, ä³òè, ëèøó,
Íî ïèñüìî íàïèøó, —
Îçâàâñÿ ä³äî. — ² êàæó,
Ùî òîìó, õòî ó ñåáå
Çàéäå ìÿ, ïîãðåáå,
Âñå òî, ùî â ñêðèíüö³, â³äêàæó».
«Äî ìåíå, òàòóíþ!»,
«Äî ìåíå, ä³äóíþ!» —
Ãóäüáà çàâèëà äîáðàíà:
«ªñòü ç ìåäîì ãîð³ëêà
² ïèâà áàðèëêà,
Ïèð³æêè, êàëà÷, ñìåòàíà».
Çàøóì³ëè ñâàðè,
Ìîâ âèõîð ç-ï³ä õìàðè,
Áî ä³òè ðâóòüñÿ çà òàòîì;
Òðåáà áóëî â ñï³ëêó
Çàâåñòè òèæí³âêó,
Ùîá áðàòà çãîäèòè ç áðàòîì.
² õîäèòü ä³äèíà
³ä ñèíà äî ñèíà,
Ùîòèæäåíü äî ³íøîé ñòð³õè;
Õîäèòü, ïðèáàãàº,
Ùî çáàãíå, âñå ìຠ² ñ쳺ñü òèøêîì ç óò³õè.
Íî ïðèéøëà ãîäèíà,
Óìåð ä³äîâèíà;
Êîìó æ ÷åñòü ïîãðåáó äàíà?
Ïàíîòöþ ñêëàäàþòü,
Âñ³ ñÿ çàæè÷àþòü
² ãðåáóòü ä³äà, ÿê ïàíà.
Ïîãðåáëè ñòàðîãî,
Ìîâ êíÿçÿ ñàìîãî,
² ñòàâëÿòü ñòîëè äî ëàäó,
² ãîñò³ ñàäæàþòü,
Ñòèïè âèïðàâëÿþòü
² íåñóòü ñêðèíüêó â ãðîìàäó.
², áà÷, â³ä÷èíèëè,
² î÷³ âë³ïèëè,
Ìîâ ÿñòðóá â ãí³çäî ïòàøèíå.
Âò³ì, ðàïòîì íàçàä³
Ñì³õ áóõíóâ â ãðîìàä³:
 ñêðèíüö³ — ÷åðåï’ÿ, êàì³íå...
|
|
