Ïðî÷èòàíèé :  198
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÑÅÌÅÍ ßÊÅÐÑÎÍ Ç ÓÊÐÀ¯ÍÈ
Ïðî æèäà Ñ.ßêåðñîíà — ñîòíèêà Àð쳿 ÓÍÐ.
Íàïèñàíà ï³ä âðàæåííÿì ðîçïîâ³ä³ â Íüþ-Éîðêó ïîåòà
³ åñå¿ñòà ªâãåíà Ìàëàíþêà — ñòàðøèíè àð쳿 ÓÍÐ.
1.
Ïðîëåò³ëè ñòðóíê³ ³ õèæ³ —
Öåíòðîì øòîðì³â, óäàðîì õâèæ:
Äå òóò, äå òóò óñ³ Ïàðèæ³?
Íå çäèâóº íàñ ³ Ïàðèæ!
Ïåðåêðèâëåíî øðàìîì ðîòà,
Ç ðåâîì øàáëÿ ï³ðíà â æèâ³ò…
Ïðîëåò³ëè, ìîâ ó âîðîòà —
Ó çàâ³ÿíèé ñí³ãîì ñâ³ò.
Äâîãîëîâå ï³âí³÷íå äèâî.
Äîâãîêðèë³ éîãî îðëè
Äîâãîðóêî ³ þðîäèâî
Áàòüê³âùèíó òâîþ êëÿëè.
Ïîãóëÿé æå õî÷ ðàç, Ñåìåíå,
Íå â ïàðèæàõ óñ³õ, íå äåñü:
Õàé âîñêðåñíóòü îòóò çíàìåíà,
Ïåðâîçâàííèì âèøèò³ äíåñü!
2.
ßâ ÷è ñîí? —
ßêåðñîí!..
ßêåðñîí — Íàïîëåîí…
Õòî æ òî áóäå óò³êàòè
 òåïë³ õàòè, ó õàëàòè,
Ó æèëåòè, ó ùèáëåòè,
 ñëàâó äàâíüî¿ ïîðè —
 øàá³ñîâ³ âå÷îðè?
Ìîæå é áóäå… ìîæå é ñîí… —
Òà íå Ñüîìà ßêåðñîí.
3.
Çàïîð³çüêà äèâ³ç³ÿ âèéøëà íà ÷àòè —
Îòàìàíà ñâîãî çóñòð³÷àòè: —
Íàâàêñóéìî æ ÷îáîòè, õòî ùå ìàº,
Íåõàé Ñèìîí ä³òåé ñâî¿õ íå âï³çíàº!
Äîâãîðóê³ æåðëè íàñ — òà íå çæåðëè,
Çàñï³âàéìî æ éîìó, õëîïö³, «Ùå íå âìåðëà»! —
Ïåðåä ñîòíåþ ñòàâ êîìàíäèð.
Êîçàêè âñ³ øàïêè — íàáàêèð,
Êîæíèé â çåìëþ, ìîâ êîð³íü, çàãðóç,
Òåìíèé âóñ, ÿê îäèí, òåìíèé âóñ.
 êîìàíäèðà æ — ³ âóõà ñâ³òÿòüñÿ,
ͳñ — íåíà÷å ñåðïîê ï³âì³ñÿöÿ,
É ãîëîâà ðóäà òà âèìîâíàÿ,
Íå ÷óïðèíà — à ðîäîñëîâíàÿ!..
Ùå ³ ùå âäèâëÿþòüñÿ õëîïö³,
Òåìíîâóñ³ ÷îðòè-çàïîðîæö³,
² ÷åðí³ã³âö³, ³ ïîëòàâö³,
² äàëåê³ êàòåðèíîñëàâö³,
Ïðèäèâëÿþòüñÿ, ³ âñ³ì ìèðîì —
Íàâ³òü äèõàþòü ç êîìàíäèðîì!
— Îé, ïîïàâñÿ íàì, ùî é êàçàòè,
Êî'á íå õëîïåöü áóâ — ñïðàâæíÿ ìàòè! —
² êîëè âæå âñå â³äãðèì³ëî —
ϳä³éøîâ Îòàìàí, ïî ä³ëó,
² ïðîìîâèâ, òàê òèõî äóæå:
— ßêåðñîíå, äÿêóþ, äðóæå.
Ñòèñíóâ ðóêó, ëåãêó é ðóäàâó,
Íà íîâó óêðà¿íñüêó ñëàâó,
Íà æèä³âñüêó, íà ëþäñüêó ñëàâó —
Íà ñâîáîäè âåñíó êðèâàâó.
Òàê ³ ìîâèâ, ÿê ìóæ äî ìóæà:
— ßêåðñîíå, äÿêóþ, äðóæå.
4.
³ä áî¿â ÷åðâîí³ëè ñí³ãè…
Êóë³ â ãðóäÿõ — íåíà÷å ìåäàë³…
Óêðà¿íè õèòê³ áåðåãè
³äïëèâàëè âñå äàë³ ³ äàë³…
ßêåðñîí íå âñòàâàâ ³ç êîíÿ,
Íå äîëàëè í³ êóë³, í³ ñîí.
À ùî-ï'ÿòíèöü, íà çãàðèùàõ äíÿ, —
ßê ì³íÿâñÿ òîä³ ßêåðñîí:
Ó ñâ³òèëüíèêà ñòàâèâ ñâ³÷êè,
Ïîõèëèâøè âèñîêå ÷îëî,
² â òðåìò³íí³ ðóäî¿ ðóêè
Ñò³ëüêè â³ðè ó æèäà áóëî,
Ñê³ëüêè â³÷íîñòåé ³ õâèëèí —
Çíàþòü Áîã òà ªãîâà ñàì³:
Áóâ â³í ñèíîì îáîõ áàòüê³âùèí —
² îáèäâ³ áóëè ó òþðì³.
5.
À ê³í÷àëîñÿ: áèëè â çóáè
Çà óðîñë³ â ñåðöÿ òðèçóáè;
Ðîçïèíàëè êîçàöüêå ò³ëî,
Ùî ó ìåðòâèõ êîíåé âêèï³ëî;
² ìîñêîâñüê³ ãàðìàòí³ æåðëà
Á³ëÿ Êðóò ïðîðåâëè: «Óìåðëà!»…
Ìîæå âìåðëà — àëå âîñêðåñíå,
Áî í³êîëè íå âìðå íåáåñíå.
Òè äèâèâñÿ Äåðæàâ³ â â³÷³ —
Ðîçï'ÿëè á òåáå äâ³÷³ é òðè÷³
Äîâãîðóê³ íîâ³ ïèëàòè…
Òà ³ç Ñòàâêè íàêàç: «Â³äñòóïàòè».
Ùå îñü ³ííèöÿ, ùå Æèòîìèð —
² ê³íåöü íåçåìíîìó ñîäîìó,
×è ê³íåöü, ÷è ïî÷àòîê ÷è ðàö³ÿ —
Âñå óðâàëîñü, ÿê ñòð³ë —
Åì³´ðàö³ÿ.
6.
— ²íæåíåðå, íàëèéòå ïèâà… —
Ùå é ñüîãîäí³ íå âèéäå ç äèâà
 ÷àñ íàðóãè, ó ÷àñ ñâàâîë³
Ùèðèé äðóã â óêðà¿íñüêîìó êîë³!
— ²íæåíåðå, íàïèéìîñü, äðóæå,
Áóäüìî ç Ïðàãîþ â óí³ñîí!.. —
Òà ðîçóìí³ î÷³ ëàã³äíî ìðóæèòü
²íæåíåð ßêåðñîí.
Õî÷ äàëåêî â³ä öåíòð³â ³äåíü,
Âæå é ó ³äåíü ââ³éøëè ëþäî¿äè;
Íàä Åâðîïîþ — äîâãîðóê³,
Ñìåðòü âàëüñóº ï³ä Øòðàâñà çâóêè;
dzðêà é ñâàñòèêà éäóòü óïàð³
Ïî âñåëþäñüêîìó òðîòóàð³…
Ñêîðî é Ïðàãà âæå â óí³ñîí…
² íå ñïèòü ³íæåíåð ßêåðñîí.
Î, íå ñïèòüñÿ éîìó, íå ñïèòüñÿ,
Ò³ëüêè í³÷ îä÷àéäóøíà ñíèòüñÿ:
Ñèâà ñîòíÿ,
Ðîçêóò³ êîí³,
Ìîâ ó âîäó —
Ó çåìëþ ³äóòü áàòàëüéîíè,
À íàä ñòåïîì, ùî ñàì ó ñâîºìó ïîëîí³ —
Çáîæåâîë³ëèé ì³ñÿöü ïëåùå â äîëîí³!
…À ùî-ï'ÿòíèöü — ñâ³÷êè, ³ ñâ³òèëüíèê, ³ â³ðà.
Íà òàð³ëö³ íàâõðåñò — îñåëåäö³â õðåáòè.
Ñèí ²çðà¿ëþ — â³ðèâ,
Æèä æèä³â — òè.
7.
 ãèäê³é ðóö³ íàäëþäñüêîãî ïàäëþêè
Òð³ïî÷å Ïðàãà ³ òð³ïî÷å ñâ³ò.
Äî Âàø³í´òîíó ùå äàëåêî ìóêè,
Ùå Ëîíäîí äóì຅
Àëå òåáå — ó ï³ò,
Ó æàð óêèíóëî â³ä ïåðøî¿ æ õâèëèíè,
Êîëè «øòóêàñ» øóãíóâ ³ç âèñîòè:
Íå âèðâàâ ³ç êàöåòó Óêðà¿íè —
Òåïåð ïëàòè êàöåòîì, ñàì ïëàòè!
8.
Êîëè á óäàðèëî â ì³ëüéîíè ôîðòåï'ÿí³â,
Ðîçñòðîºíèõ äî êðàéíüî¿ ìåæ³ —
Òî é ¿õí³é êðèê ç³â'ÿíóâ áè é ðîçòàíóâ
Ó ðåâ³ ãîðÿ!.. ijòè ³ ìóæ³,
Ñîë³äí³ é íåìîâëÿòà — ëàíöþãàìè
Íåùàñòÿ ñêîâàí³; ³ âèíí³, ³ ñâÿò³…
Âîðóøèòüñÿ ãåòòî. Òðóäíèìè íîãàìè
Ïðîõîäèòü íàéäîâøó äîðîãó â æèòò³:
³ä öèõ êàì'ÿíèöü — äî ò³º¿ ðó¿íè, —
Âìèðàé ÷è æèâè, ÷è ìîâ÷è, ÷è ðåâè!..
Íåñòàëî ñòîëèö³ ó ÷åñüê³é êðà¿í³ —
² ì³äÿíèì ãîðåì ðèäàþòü öåðêâè.
×àäèòü ñîïóõîì íîâèé Âàâèëîí.
Çàïëþùèâøè î÷³, ³äå ßêåðñîí:
Äàâèäîâà ç³ðêà,
Êèøåíÿ áåç êîðîí,
² ñåðöå — ç êîð³ííÿì,
² âñå — ç â³òðîâ³ííÿì…
Íå çãèíóâ, ÿê ñîòíèê,
Òî çãèíåø òåïåð
Áåç êîëüòà â ðóö³ —
²íæåíåð!
— Ãàëüò, ãàëüò!
«²í-æå-íåð»!..
9.
Òà ÷óäà íå çíèêëè. ² ñòàëîñÿ ÷óäî —
Çà âñ³ ò³ ñâ³òèëüíèêè ³ çà áî¿
Çíàéøëèñÿ ùå ëþäè â ëþäñüê³ì êóðà¿,
Çíàéøëèñÿ ³ áóäóòü çíàõîäèòèñü ëþäè.
̳òè÷íèé ì³é Ãåòüìàí ç ì êðà¿íè
Êðè÷àâ ó Áåðë³í³: — Íå ñì³éòå! Ïèøè!..
² ç ïðàçüêîãî ´åòòà âèõîäèòü
Ñåìåí ßêåðñîí ç Óêðà¿íè,
Ñõîâàâøè Äàâèäîâó ç³ðêó
 íàéêðàùó ñêàðáíèöþ äóø³.
Çáèðàëè òîä³ â óêðà¿íñüêîìó êîë³ —
Ñàì³ îáåçäîëåí³, æîâò³ ³ ãîë³,
² òè ùîñü íîñèâ ó ôàøèñòñüê³é ãàçåò³,
² òè ðîçäàâàâ ùîñü õî÷ ä³òÿì ó ãåòò³,
² ïëàêàëè ÷îðí³ ïîëÿ Óêðà¿íè,
Ñëîâàöüê³ ³ ïîëüñüê³ ïîëÿ,
² âæå íà ïðîêëÿòòÿ Áåðë³íó
Âñòàâàëè íå ëþäè — à Ìàòè-Çåìëÿ!
* * * * * * * * * * * * * * * *
Ïðîùàéòå, Ñîòíèêó. Íîâ³ ïðèõîäÿòü òåìè…
Çåìëÿ Øåâ÷åíêà… Îêåàí… ³ õë³á…
Äîçâîëüòå ùå
Ïîêëàñòè öþ ïîåìó
Áóêåòîì ïðîë³ñê³â
Íà Âàø çàáóòèé ãð³á.
5-7 áåðåçíÿ 1966ð.,
Âàø³íãòîí
|
|
