Ïðî÷èòàíèé :  443
|
Òâîð÷³ñòü |
Á³îãðàô³ÿ |
Êðèòèêà
ÌÀÇÅÏÀ XXVI
Âè â³ëüí³ çíîâ, ëàíè êîõàí³,
ßê õâèë³ ð³äíî¿ ð³êè…
² ó Òóðå÷÷èí³, â òóìàí³,
Ïðîïàëè øâåäñüê³ âîÿêè.
Ïîëêè Ïåòðà ï³øëè çà íèìè,
Òà ñèëà òóðê³â íåìàëà,
Äå ãð³ì ãàðìàò, ³ êðîâ, ³ äèìè,
Ïåòðà â ê³ëüöå ñòàëüíå âçÿëà.
Íàìåò. Îä ëþò³ ñåðöå â'ÿíå
Ó Êàðëà. Õîäèòü â³í ñòðàøíèé…
Òà ìîâ÷êè ñìîê÷å äèì êàëüÿíà
Ïàøà òóðåöüêèé îãðÿäíèé.
ÊÀÐË
ßê ìîæíà âèïóñêàòè âîâêà,
Ùî äî êîøàðè í³÷÷þ âë³ç?!
Âîâê — öå º âîâê. Òàêà ïîìîâêà.
Éîãî á ïåêòè âîãíåì çàë³ç!
³í ò³ëüêè íåíàâèñòþ é äèøå
Äî ìåíå, ëèöàðÿ äîáðà.
Íåâæå âàì çîëîòî ìèë³øå
Çà äîâãîâ'ÿçîãî Ïåòðà?
Éîìó á ëèø æèòü. Òõîðó òàêîìó.
³í çà æèòòÿ â³ääàñòü ³ òðîí.
³í ó ðóêàõ òâî¿õ, òàê ÷îìó
Òè íå áåðåø éîãî â ïîëîí?
ÏÀØÀ
Ïåòðó êàïóò.
Ìè âèðâåì æàëî
²ç ðîòà ÷îðíîãî éîãî.
Öå òàê. Òà â Ïîðòè ãðîøåé ìàëî,
À ãðîø³ — öå âèíà îãîíü.
Óñòà ñîëîäê³ îäàë³ñîê
² âñå, ùî çìîæåø òè êóïèòü.
Ç Ïåòðîì íå ìîæåì ìè òàê ð³çêî,
Áî çâèêëè çîëîòî ëþáèòü.
Òà é áóòè äî Ïåòðà âîðîæèì
Íå çìîæó ÿ áåç êàÿòòÿ.
Çà íüîãî ð³äíà Ïîðòà ìîæå
Ñâîãî ïîçáóòèñÿ æèòòÿ.
ÊÀÐË
ß ãîðè çëîòà âàì çäîáóäó,
Ùîá çìîâêëî ïðîêëÿòå “óðà”,
ß ö³ëóâàòü âàì íîãè áóäó,
Íå âèïóñêàéòå ëèø Ïåòðà!
Êàðë íà êîë³íà õî÷å ñòàòè,
Àëå ïàøà íå äîçâîëÿ.
ÏÀØÀ
Íå òðåáà òàê! Íå òðåáà, áðàòå!
Äàëåêî Øâåö³¿ çåìëÿ.
Âæå çîëîòà ìå÷åì ïðèäáàòè
Íå çìîæåø òè. Òâî¿ ïîëÿ
²ùå íå ðàç çàëëþòüñÿ êðîâ'þ
Òàì, äå ìîãèëè ³ õðåñòè,
Êóäè ïîâåðíåøñÿ òè çíîâó
É äåñü ó áîþ çàãèíåø òè.
ÊÀÐË
Íó, ãîä³, ãîä³ âîðîæèòè,
Òè íå öèãàíêà, âî¿í òè.
Ùî æ, êðÿ÷, ÿê âîðîí, ïðî õðåñòè,
Ïàøà ó ðîë³ âîðîæáèòà.
Äàëåêî Øâåö³¿ ñàäè
É â³ê³íã³â ïëåì'ÿ âîéîâíè÷å,
Ïðîùàé. Ïî¿äó ÿ òóäè,
Êóäè ñèíîâíº ñåðöå êëè÷å.
Ùî äåñü çóïèíèòüñÿ â áîþ.
ß ¿äó â Øâåö³þ ìîþ.
Ïðîùàé!
ÏÀØÀ
Ïðîùàé, â³äâàæíèé ì³é þíà÷å!
Ùå íå çàéøëà òâîÿ çîðÿ.
Ùå ê³íü çà âåðøíèêîì íå ïëà÷å,
² ìå÷ — â ðóêàõ áîãàòèðÿ.
Ïðîùàé, ïðåêðàñíèé ì³é þíà÷å!
É ëèöå ï³âí³÷íîãî òèòàíà
Çàâ³ñà âêðèëà. “Ùî æ. Ïîðà”, —
É ïàøà íàä ëþëüêîþ êàëüÿíà
Ñòàðå÷³ ñëüîçè âèòèðà.
Òà ìå÷, ìå÷ Øâåö³¿ çëîìèâñÿ
ϳä òèñêîì âåëåòíÿ ç Íåâè.
Ïåòðî æ â³ä òóðê³â â³äêóïèâñÿ
² ïîâåðíóâñÿ äî Ìîñêâè.
Òóäè, òóäè, äå ñêåë³ é ð³êè
Ó øåëåñò³ îçåð ³ òðàâ,
Äå â³í, çà Ïóøê³íèì, íàâ³êè
³êíî â ªâðîïó ïðîðóáàâ.
Áëàêèòíèé âå÷³ð. Øóì àêàö³é,
Íåìîâ íà âóëèöÿõ âåñíà,
À ó ðîçê³øíîìó ïàëàö³
 ïîêîÿõ áðîäèòü òèøèíà.
Ïåðåä ãîñïîäàðåì Ìîëäîâè
Ìàçåïà ìîâ çàêàì'ÿí³â.
³í ó æóïàí³ ìàëèíîâ³ì,
ßê êðîâ, ùî ìàðíî â³í ïðîëèâ.
ÌÀÇÅÏÀ
Êóäè, êóäè ï³äó îä ñóìó?
ϳä çåìëþ ÷è â ãëèáèíè âîä?!
Õ³áà æ ÿ ì³ã òàêå ïîäóìàòü,
Ùî ïðîòè ìåíå ì³é íàðîä?..
Ùî â³í ìî¿ ðîç³á'º ìð³¿
Òàê, ÿê Ïåòðî ÷óæèííó ðàòü,
Ùî â³í í³êîëè â³ä Ðîñ³¿
Íå çìîæå ñåðöÿ îä³ðâàòü.
À ÿ øóêàâ ó ìîð³ áðîäó
² íå çíàéøîâ éîãî, î í³!
É íàâ³êè ïðîêëÿòèé íàðîäîì,
Óìðó íà ð³äí³é ÷óæèí³.
ß ïîìèëÿâñÿ îä ëþáîâ³,
Ùî, ÿê ïîæàð, â ìî¿õ î÷àõ.
Î íå ðîçâ³é, ìîëþ, Ìîëäîâî,
Ïî ñìåðò³ ì³é ïå÷àëüíèé ïðàõ!
Ìàçåïà ñèâèé. Ò³ëüêè áðîâè
Âñå ò³ æ ó íüîãî, ÿê êîëèñü.
Òåïåð â³í ìîëèòüñÿ Ìîëäîâ³,
ßê Óêðà¿í³ â³í ìîëèâñü.
Âîíè, ÿê ñåñòðè. Ùî æ. ³í áèòâó
Ïðîãðàâ, ³ â ñåðö³ ò³ëüêè òüìà.
Ïðèéìà Ìîëäàâ³ÿ ìîëèòâó,
À Óêðà¿íà íå ïðèéìà.
ÃÎÑÏÎÄÀÐ
Íåùàñíèé áðàòå, ãîä³ ìóêè!
¯¿ íå âè÷åðïàòü äî äíà.
Õàé äí³ òâî¿, ÿê ÷îðí³ êðóêè,
Òà ùå ïîâåðíåòüñÿ âåñíà…
Ïîêàéñÿ. ¯äü íà Óêðà¿íó,
Íà ñòåïó ð³äíîãî ñóöâ³òü,
Ùî éøîâ çà íüîãî òè äî çãèíó.
² ð³äíèé êðàé òåáå ïðîñòèòü.
ÌÀÇÅÏÀ
Íå ìîæó ÿ… ß âæå ïðîêëÿòèé,
Õî÷ ñòåï ³ êëè÷å, ³ ãóêà.
ßêáè òè çíàâ, ì³é äîáðèé áðàòå,
ßêà âàæêà â Ïåòðà ðóêà!
ßê æàëü, ùî ñåðöå á³äíå ãèíå,
Ùî ìàëî âñå, ïîëÿ é áëàêèòü…
Ìåíå á ïðîñòèëà Óêðà¿íà, —
Ïåòðî ïðîêëÿòèé íå ïðîñòèòü.
ßê³ ùå â ñâ³ò³ º ïàäëþêè,
Êîðîíî-äåñïîòè ÿê³!
² â³í â îä÷à¿ ëîìèòü ðóêè,
À î÷³! Î÷³, ÿê øòèêè…
Âîíè ³ç ëþò³ ³ òóìàíó,
Ìîâ íå ïðèéìຠ¿õ çåìëÿ,
Ò³ î÷³, ùî ëþáèëè ïàííè
Êîëèñü ó ïàðêó êîðîëÿ,
Äåñü ïîíàä ³ñëîþ, äå ÷óëî
óëëÿ ç³òõàííÿ ìîëîäå…
Î í³! Íå âåðíåòüñÿ ìèíóëå,
Íàçàä í³êîëè íå ïðèéäå!
ÌÀÇÅÏÀ
Òåïåð í³÷îãî âæå íå òðåáà.
Çàñíóòü. Çàñíóòü áè â³÷íèì ñíîì.
² ïîõèëèâ ÷îëî Ìàçåïà,
Íåìîâ íàëèòå ÷àâóíîì.
“Çàñíóòü, çàñíóòü…”
×óæèííèé âå÷³ð
Êðèâàâèòü õìàðè çà Äí³ñòðîì…
Ñòðàøíèé òÿãàð óïàâ íà ïëå÷³
Ìàçåï³ ïåðåä â³÷íèì ñíîì,
Ùî çàçèðàâ éîìó ó î÷³
Äèõàííÿì õîëîäó ³ íî÷³.
Âæå ì³ñÿöü âèðóøèâ ó ïóòü
Ó çîëîò³é ñâî¿é îáíîâ³.
ÌÀÇÅÏÀ
ß çíàþ, òóðêè ïðîäàäóòü
Ìåíå çà çîëîòî Ïåòðîâ³…
Îñòàíí³ õâèë³ ÿ æèâó.
² ñëüîçè ïàäàþòü áàãðîâ³
Ç î÷åé Ìàçåïè íà òðàâó,
Êðèâàâ³ ñëüîçè… Ïåðñòåíü ñâ³é
Ìàçåïà ç ïàëüöÿ ³çä³éìàº
² â òèøèí³ óæå í³÷í³é
²ç íüîãî ñìåðòü â³í âèïèâàº
É íà çåìëþ ïàäà… Ñòîãíå ãàé…
dzòõíóâ Ìàçåïà óîñòàííº,
² ç ãóá çëåò³ëî, ÿê äèõàííÿ:
“Ïðîùàé, Óêðà¿íî, ïðîùàé!”
Íàä íèì ó ñóì³ ãîëîñ³íü
Íå íèêëè òðàóðíî çíàìåíà.
Îäêèíóâ â³í ó â³÷í³ñòü ò³íü…
³í áóâ òàëàíò, à ìîæå, é ãåí³é.
À ãåí³é, öå íå âèò³â äîë³,
À é òðóä íî÷àìè é â ëüîò³ äí³â…
Íå ìàðíî øêîëó ºçó¿ò³â
Êîëèñü Ìàçåïà çàê³í÷èâ.
Òàê! Çàê³í÷èâ. Òà ºçó¿òîì
Íà ðàä³ñòü ìàòåð³ íå ñòàâ.
³í ñåðöåì, äëÿ äîáðà îäêðèòèì,
Ëþäåé, ÿê ï³ñíÿ, ÷àðóâàâ.
“Â³í ³íòðèãàí”, — íåìîâ âåðèãè,
 äóø³ ìî¿é ñëîâà ö³ çë³.
Àëå áóëè éîãî “³íòðèãè”
Äëÿ ùàñòÿ ð³äíî¿ çåìë³.
Õî÷ ãðóíò ¿¿ áóâ äîñèòü ãðóçüêèé…
²íòðèãè? ͳ! Öå çáðîÿ ñëàâ.
Îòàê îäèí êîðîëü ôðàíöóçüêèé
Ç ³íòðèã äåðæàâó çáóäóâàâ.
Õàé ïðî Ìàçåïó ñï³â ì³é ëèíå,
Õî÷ â³í áóâ ïàí, òà ñåðöå ìàâ.
Çà ñóâåðåíí³ñòü Óêðà¿íè
Áîðîâñÿ â³í ³ â ö³ì áóâ ïðàâ.
² ÿ ñï³âàòü ïðî íüîãî ìóøó
Òàê, ÿê í³êîëè íå ñï³âàâ.
Íàðîä íå ìàðíî â ñâîþ äóøó
Ïðî ÷àéêó éîãî ï³ñíþ âçÿâ.
Ãîë³â ì³ëüîíè, ñâ³òë³, ùèð³…
Äî íèõ òÿãíóñü ÿ ñåðöåì âñ³ì!
Íàðîä — ì³é Áîã, éîìó ÿ â³ðþ,
À íå ³ñòîðèêàì îòèì,
Ùî ðóêó öàðñüêó ö³ëóâàëè,
Ùî ñëèíèëè Ïåòðîâó äëàíü
² ïðî Ìàçåïó íàïèñàëè
²ç êîí'þíêòóðíèõ ì³ðêóâàíü.
Òà é äîñ³ ïèøóòü… Ùî æ, ïèø³òå.
Êðàñó äóø³ éîãî âèñîò, —
ßê íå çîâ³òü éîãî áàíäèòîì,
Âæå îñï³âàâ äàâíî íàðîä.
Ìåí³ æ ÷èí³â ³ “ëàñê” íå òðåáà,
ß íå íà¿âíèé, íå ñë³ïèé.
ͳ! Íå íàðîä ïðîêëÿâ Ìàçåïó,
À ïðîêëÿëè éîãî ïîïè.
Ïîïè, ùî ç ïðàâäîþ çìàãàëèñü
² ïðîäàëè öàðþ ÿçèê,
Ö³ ÷îðí³ ðÿñè, ùî çëèãàëèñü
Ç ïîïàìè ðóñüêèìè íàâ³ê.
² ïðèñëóæèëèñÿ, ïðîêëÿò³,
Êàòàì, ùî éøëè, ÿê êðèãîëîì,
Ùîá íàø íàðîä ó âëàñí³é õàò³
Ùå ñîòí³ ðîê³â áóâ ðàáîì.
Õàé ïîâíèé ãí³âó â äàëü ÷à¿íó
Ïðî äí³ ïå÷àëüí³ ëèíå ñï³â,
Êîëè ç ì Óêðà¿íè
Ïåòðî êîëîí³þ çðîáèâ.
Öå â³í äî âëàñíî¿ ìåòè
Ñõèëèâ ³ øëÿõòó Óêðà¿íè,
Íàäàâøè ïðàâî ¿é òÿãòè
² ñîêè, é æèëè ç ñåëÿíèíà.
Ñîþç â³éñüêîâèé â³í çëàìàâ,
Ùî ñêëàâ Áîãäàí ³ç Îëåêñ³ºì,
ßê ð³âíîñò³ é áðàòåðñòâà âèÿâ.
³í øëÿõòó çîëîòîì îáñ³ÿâ,
Íàðîä ïîçáàâèâøè âñ³õ ïðàâ,
² ïî Âêðà¿í³ “ç ëàñêè òðîíà”
 ì³ñòàõ ïîñòàâèâ ãàðí³çîíè.
 ò³ ëþò³ äí³ â³í äîáðå çíàâ,
Ùî ¿ñòü Âêðà¿íà ³ ÷èì äèøå,
É ùîá çàâ'ÿçàòü ïåòëþ òóã³øå,
Ìàçåïè “çðàäó” ñêîðèñòàâ.
Òàê! Áóäóâàâ öåðêâè Ìàçåïà,
Öåðêâè ³ øêîëè. Ïðîñâ³ùàâ
³í ñâ³é íàðîä. Òà øê³ë íå òðåáà
Öàðþ, é â³í ¿õ ïîçàêðèâàâ.
Ïîêðèëàñü òüìîþ Óêðà¿íà,
Çàñóìóâàâ ñòàðèé Äí³ïðî…
² äîðîáèëà Êàòåðèíà,
×îãî íå âñòèã çðîáèòü Ïåòðî.
Äæåðåëî: "²âàí Ìàçåïà", Êè¿â, "Ðàä.ïèñüìåííèê", 1991.
|
|
