Ñàéò ïîå糿, â³ðø³, ïîçäîðîâëåííÿ ó â³ðøàõ ::

logo

UA  |  FR  |  RU

Ðîæåâèé ñàéò ñó÷àñíî¿ ïîå糿

Á³áë³îòåêà
Óêðà¿íè
| Ïîåòè
Êë. Ïîå糿
| ²íø³ ïîåò.
ñàéòè, êàíàëè
| ÑËÎÂÍÈÊÈ ÏÎÅÒÀÌ| Ñàéòè â÷èòåëÿì| ÄÎ ÂÓÑ ñèíîí³ìè| Îãîëîøåííÿ| ˳òåðàòóðí³ ïðå쳿| Ñï³ëêóâàííÿ| Êîíòàêòè
Êë. Ïîå糿

 x
>> ÂÕ²Ä ÄÎ ÊËÓÁÓ <<


e-mail
ïàðîëü
çàáóëè ïàðîëü?
< ðåºñòðaö³ÿ >
Çàðàç íà ñàéò³ - 4
Ïîøóê

Ïåðåâ³ðêà ðîçì³ðó




Geoffrey Chaucer

Ïðî÷èòàíèé : 373


Òâîð÷³ñòü | Á³îãðàô³ÿ | Êðèòèêà

10. THE CLERK'S TALE

Prologue

 1  "Sire  Clerk  of  Oxenford,"  oure  Hooste  sayde,
 2  "Ye  ryde  as  coy  and  stille  as  dooth  a  mayde
 3  Were  newe  spoused,  sittynge  at  the  bord;
 4  This  day  ne  herde  I  of  youre  tonge  a  word.
 5  I  trowe  ye  studie  aboute  som  sophyme;
 6  But  Salomon  seith  `every  thyng  hath  tyme.'
 7  "For  Goddes  sake,  as  beth  of  bettre  cheere!
 8  It  is  no  tyme  for  to  studien  heere.
 9  Telle  us  som  myrie  tale,  by  youre  fey!
 10  For  what  man  that  is  entred  in  a  pley,
 11  He  nedes  moot  unto  the  pley  assente.
 12  But  precheth  nat,  as  freres  doon  in  Lente,
 13  To  make  us  for  oure  olde  synnes  wepe,
 14  Ne  that  thy  tale  make  us  nat  to  slepe.
 15  "Telle  us  som  murie  thyng  of  aventures.
 16  Youre  termes,  youre  colours,  and  youre  figures,
 17  Keepe  hem  in  stoor  til  so  be  ye  endite
 18  Heigh  style,  as  whan  that  men  to  kynges  write.
 19  Speketh  so  pleyn  at  this  tyme,  we  yow  preye,
 20  That  we  may  understonde  what  ye  seye."
 21  This  worthy  clerk  benignely  answerde:
 22  "Hooste,"  quod  he,  "I  am  under  youre  yerde;
 23  Ye  han  of  us  as  now  the  governance,
 24  And  therfore  wol  I  do  yow  obeisance,
 25  As  fer  as  resoun  axeth,  hardily.
 26  I  wol  yow  telle  a  tale  which  that  I
 27  Lerned  at  Padowe  of  a  worthy  clerk,
 28  As  preved  by  his  wordes  and  his  werk.
 29  He  is  now  deed  and  nayled  in  his  cheste;
 30  I  prey  to  God  so  yeve  his  soule  reste!
 31  "Fraunceys  Petrak,  the  lauriat  poete,
 32  Highte  this  clerk,  whos  rethorike  sweete
 33  Enlumyned  al  Ytaille  of  poetrie,
 34  As  Lynyan  dide  of  philosophie,
 35  Or  lawe,  or  oother  art  particuler;
 36  But  Deeth,  that  wol  nat  suffre  us  dwellen  heer,
 37  But  as  it  were  a  twynklyng  of  an  ye,
 38  Hem  bothe  hath  slayn,  and  alle  shul  we  dye.
 39  "But  forth  to  tellen  of  this  worthy  man
 40  That  taughte  me  this  tale,  as  I  bigan,
 41  I  seye  that  first  with  heigh  stile  he  enditeth,
 42  Er  he  the  body  of  his  tale  writeth,
 43  A  prohemye,  in  the  which  discryveth  he
 44  Pemond  and  of  Saluces  the  contree,
 45  And  speketh  of  Apennyn,  the  hilles  hye,
 46  That  been  the  boundes  of  West  Lumbardye,
 47  And  of  Mount  Vesulus  in  special,
 48  Where  as  the  Poo  out  of  a  welle  smal
 49  Taketh  his  firste  spryngyng  and  his  sours,
 50  That  estward  ay  encresseth  in  his  cours
 51  To  Emele-ward,  to  Ferrare,  and  Venyse,
 52  The  which  a  long  thyng  were  to  devyse.
 53  And  trewely,  as  to  my  juggement,
 54  Me  thynketh  it  a  thyng  impertinent,
 55  Save  that  he  wole  conveyen  his  mateere;
 56  But  this  his  tale,  which  that  ye  may  heere."  


The  Tale

 57  Ther  is,  at  the  west  syde  of  Ytaille,
 58  Doun  at  the  roote  of  Vesulus  the  colde,
 59  A  lusty  playn,  habundant  of  vitaille,
 60  Where  many  a  tour  and  toun  thou  mayst  biholde,
 61  That  founded  were  in  tyme  of  fadres  olde,
 62  And  many  another  delitable  sighte,
 63  And  Saluces  this  noble  contree  highte.
 64  A  markys  whilom  lord  was  of  that  lond,
 65  As  were  his  worthy  eldres  hym  bifore;
 66  And  obeisant,  ay  redy  to  his  hond,
 67  Were  alle  his  liges,  bothe  lasse  and  moore.
 68  Thus  in  delit  he  lyveth,  and  hath  doon  yoore,
 69  Biloved  and  drad,  thurgh  favour  of  Fortune,
 70  Bothe  of  his  lordes  and  of  his  commune.
 71  Therwith  he  was,  to  speke  as  of  lynage,
 72  The  gentilleste  yborn  of  Lumbardye,
 73  A  fair  persone,  and  strong,  and  yong  of  age,
 74  And  ful  of  honour  and  of  curteisye;
 75  Discreet  ynogh  his  contree  for  to  gye,
 76  Save  in  somme  thynges  that  he  was  to  blame;
 77  And  Walter  was  this  yonge  lordes  name.
 78  I  blame  hym  thus:  that  he  considered  noght
 79  In  tyme  comynge  what  myghte  hym  bityde,
 80  But  on  his  lust  present  was  al  his  thoght,
 81  As  for  to  hauke  and  hunte  on  every  syde.
 82  Wel  ny  alle  othere  cures  leet  he  slyde,
 83  And  eek  he  nolde  --  and  that  was  worst  of  alle  --
 84  Wedde  no  wyf,  for  noght  that  may  bifalle.
 85  Oonly  that  point  his  peple  bar  so  soore
 86  That  flokmeele  on  a  day  they  to  hym  wente,
 87  And  oon  of  hem,  that  wisest  was  of  loore  --
 88  Or  elles  that  the  lord  best  wolde  assente
 89  That  he  sholde  telle  hym  what  his  peple  mente,
 90  Or  elles  koude  he  shewe  wel  swich  mateere  --
 91  He  to  the  markys  seyde  as  ye  shul  heere:
 92  "O  noble  markys,  youre  humanitee
 93  Asseureth  us  and  yeveth  us  hardinesse,
 94  As  ofte  as  tyme  is  of  necessitee,
 95  That  we  to  yow  mowe  telle  oure  hevynesse.
 96  Accepteth,  lord,  now  of  youre  gentillesse
 97  That  we  with  pitous  herte  unto  yow  pleyne,
 98  And  lat  youre  eres  nat  my  voys  desdeyne.
 99  "  Al  have  I  noght  to  doone  in  this  mateere
 100  Moore  than  another  man  hath  in  this  place,
 101  Yet  for  as  muche  as  ye,  my  lord  so  deere,
 102  Han  alwey  shewed  me  favour  and  grace
 103  I  dar  the  bettre  aske  of  yow  a  space
 104  Of  audience  to  shewen  oure  requeste,
 105  And  ye,  my  lord,  to  doon  right  as  yow  leste.
 106  "For  certes,  lord,  so  wel  us  liketh  yow
 107  And  al  youre  werk,  and  evere  han  doon,  that  we
 108  Ne  koude  nat  us  self  devysen  how
 109  We  myghte  lyven  in  moore  felicitee,
 110  Save  o  thyng,  lord,  if  it  youre  wille  be,
 111  That  for  to  been  a  wedded  man  yow  leste;
 112  Thanne  were  youre  peple  in  sovereyn  hertes  reste.
 113  "Boweth  youre  nekke  under  that  blisful  yok
 114  Of  soveraynetee,  noght  of  servyse,
 115  Which  that  men  clepe  spousaille  or  wedlok;
 116  And  thenketh,  lord,  among  youre  thoghtes  wyse
 117  How  that  oure  dayes  passe  in  sondry  wyse,
 118  For  thogh  we  slepe,  or  wake,  or  rome,  or  ryde,
 119  Ay  fleeth  the  tyme;  it  nyl  no  man  abyde.
 120  "  And  thogh  youre  grene  youthe  floure  as  yit,
 121  In  crepeth  age  alwey,  as  stille  as  stoon,
 122  And  deeth  manaceth  every  age,  and  smyt
 123  In  ech  estaat,  for  ther  escapeth  noon;
 124  And  al  so  certein  as  we  knowe  echoon
 125  That  we  shul  deye,  as  uncerteyn  we  alle
 126  Been  of  that  day  whan  deeth  shal  on  us  falle.
 127  "  Accepteth  thanne  of  us  the  trewe  entente,
 128  That  nevere  yet  refuseden  youre  heeste,
 129  And  we  wol,  lord,  if  that  ye  wole  assente,
 130  Chese  yow  a  wyf,  in  short  tyme  atte  leeste,
 131  Born  of  the  gentilleste  and  of  the  meeste
 132  Of  al  this  land,  so  that  it  oghte  seme
 133  Honour  to  God  and  yow,  as  we  kan  deeme.
 134  "Delivere  us  out  of  al  this  bisy  drede,
 135  And  taak  a  wyf,  for  hye  Goddes  sake!
 136  For  if  it  so  bifelle,  as  God  forbede,
 137  That  thurgh  youre  deeth  youre  lyne  sholde  slake,
 138  And  that  a  straunge  successour  sholde  take
 139  Youre  heritage,  O  wo  were  us  alyve!
 140  Wherfore  we  pray  you  hastily  to  wyve."
 141  Hir  meeke  preyere  and  hir  pitous  cheere
 142  Made  the  markys  herte  han  pitee.
 143  "Ye  wol,"  quod  he,  "myn  owene  peple  deere,
 144  To  that  I  nevere  erst  thoughte  streyne  me.
 145  I  me  rejoysed  of  my  liberte,
 146  That  seelde  tyme  is  founde  in  mariage;
 147  Ther  I  was  free,  I  moot  been  in  servage.
 148  "But  nathelees  I  se  youre  trewe  entente,
 149  And  truste  upon  youre  wit,  and  have  doon  ay;
 150  Wherfore  of  my  free  wyl  I  wole  assente
 151  To  wedde  me,  as  soone  as  evere  I  may.
 152  But  ther  as  ye  han  profred  me  to-day
 153  To  chese  me  a  wyf,  I  yow  relesse
 154  That  choys  and  prey  yow  of  that  profre  cesse.
 155  "For  God  it  woot,  that  children  ofte  been
 156  Unlyk  hir  worthy  eldres  hem  bifore;
 157  Bountee  comth  al  of  God,  nat  of  the  streen
 158  Of  which  they  been  engendred  and  ybore.
 159  I  truste  in  Goddes  bountee,  and  therfore
 160  My  mariage  and  myn  estaat  and  reste
 161  I  hym  bitake;  he  may  doon  as  hym  leste.
 162  "Lat  me  allone  in  chesynge  of  my  wyf  --
 163  That  charge  upon  my  bak  I  wole  endure.
 164  But  I  yow  preye,  and  charge  upon  youre  lyf,
 165  What  wyf  that  I  take,  ye  me  assure
 166  To  worshipe  hire,  whil  that  hir  lyf  may  dure,
 167  In  word  and  werk,  bothe  heere  and  everywheere,
 168  As  she  an  emperoures  doghter  weere.
 169  "  And  forthermoore,  this  shal  ye  swere:  that  ye
 170  Agayn  my  choys  shul  neither  grucche  ne  stryve;
 171  For  sith  I  shal  forgoon  my  libertee
 172  At  youre  requeste,  as  evere  moot  I  thryve,
 173  Ther  as  myn  herte  is  set,  ther  wol  I  wyve;
 174  And  but  ye  wole  assente  in  swich  manere,
 175  I  prey  yow,  speketh  namoore  of  this  matere."
 176  With  hertely  wyl  they  sworen  and  assenten
 177  To  al  this  thyng  --  ther  seyde  no  wight  nay  --
 178  Bisekynge  hym  of  grace,  er  that  they  wenten,
 179  That  he  wolde  graunten  hem  a  certein  day
 180  Of  his  spousaille,  as  soone  as  evere  he  may;
 181  For  yet  alwey  the  peple  somwhat  dredde,
 182  Lest  that  the  markys  no  wyf  wolde  wedde.
 183  He  graunted  hem  a  day,  swich  as  hym  leste,
 184  On  which  he  wolde  be  wedded  sikerly,
 185  And  seyde  he  dide  al  this  at  hir  requeste.
 186  And  they,  with  humble  entente,  buxomly,
 187  Knelynge  upon  hir  knees  ful  reverently,
 188  Hym  thonken  alle;  and  thus  they  han  an  ende
 189  Of  hire  entente,  and  hoom  agayn  they  wende.
 190  And  heerupon  he  to  his  officeres
 191  Comaundeth  for  the  feste  to  purveye,
 192  And  to  his  privee  knyghtes  and  squieres
 193  Swich  charge  yaf  as  hym  liste  on  hem  leye;
 194  And  they  to  his  comandement  obeye,
 195  And  ech  of  hem  dooth  al  his  diligence
 196  To  doon  unto  the  feeste  reverence.
 197  Noght  fer  fro  thilke  paleys  honurable,
 198  Wher  as  this  markys  shoop  his  mariage,
 199  There  stood  a  throop,  of  site  delitable,
 200  In  which  that  povre  folk  of  that  village
 201  Hadden  hir  beestes  and  hir  herbergage,
 202  And  of  hire  labour  tooke  hir  sustenance,
 203  After  that  the  erthe  yaf  hem  habundance.
 204  Amonges  thise  povre  folk  ther  dwelte  a  man
 205  Which  that  was  holden  povrest  of  hem  alle;
 206  But  hye  God  somtyme  senden  kan
 207  His  grace  into  a  litel  oxes  stalle;
 208  Janicula  men  of  that  throop  hym  calle.
 209  A  doghter  hadde  he,  fair  ynogh  to  sighte,
 210  And  Grisildis  this  yonge  mayden  highte.
 211  But  for  to  speke  of  vertuous  beautee,
 212  Thanne  was  she  oon  the  faireste  under  sonne;
 213  For  povreliche  yfostred  up  was  she,
 214  No  likerous  lust  was  thurgh  hire  herte  yronne.
 215  Wel  ofter  of  the  welle  than  of  the  tonne
 216  She  drank,  and  for  she  wolde  vertu  plese,
 217  She  knew  wel  labour  but  noon  ydel  ese.
 218  But  thogh  this  mayde  tendre  were  of  age,
 219  Yet  in  the  brest  of  hire  virginitee
 220  Ther  was  enclosed  rype  and  sad  corage;
 221  And  in  greet  reverence  and  charitee
 222  Hir  olde  povre  fader  fostred  shee.
 223  A  fewe  sheep,  spynnynge,  on  feeld  she  kepte;
 224  She  wolde  noght  been  ydel  til  she  slepte.
 225  And  whan  she  homward  cam,  she  wolde  brynge
 226  Wortes  or  othere  herbes  tymes  ofte,
 227  The  whiche  she  shredde  and  seeth  for  hir  lyvynge,
 228  And  made  hir  bed  ful  hard  and  nothyng  softe;
 229  And  ay  she  kepte  hir  fadres  lyf  on-lofte
 230  With  everich  obeisaunce  and  diligence
 231  That  child  may  doon  to  fadres  reverence.
 232  Upon  Grisilde,  this  povre  creature,
 233  Ful  ofte  sithe  this  markys  sette  his  ye
 234  As  he  on  huntyng  rood  paraventure;
 235  And  whan  it  fil  that  he  myghte  hire  espye,
 236  He  noght  with  wantown  lookyng  of  folye
 237  His  eyen  caste  on  hire,  but  in  sad  wyse
 238  Upon  hir  chiere  he  wolde  hym  ofte  avyse,
 239  Commendynge  in  his  herte  hir  wommanhede,
 240  And  eek  hir  vertu,  passynge  any  wight
 241  Of  so  yong  age,  as  wel  in  chiere  as  dede.
 242  For  thogh  the  peple  have  no  greet  insight
 243  In  vertu,  he  considered  ful  right
 244  Hir  bountee,  and  disposed  that  he  wolde
 245  Wedde  hire  oonly,  if  evere  he  wedde  sholde.
 246  The  day  of  weddyng  cam,  but  no  wight  kan
 247  Telle  what  womman  that  it  sholde  be;
 248  For  which  merveille  wondred  many  a  man,
 249  And  seyden,  whan  they  were  in  privetee,
 250  "Wol  nat  oure  lord  yet  leve  his  vanytee?
 251  Wol  he  nat  wedde?  Allas!  Allas,  the  while!
 252  Why  wole  he  thus  hymself  and  us  bigile?"
 253  But  nathelees  this  markys  hath  doon  make
 254  Of  gemmes,  set  in  gold  and  in  asure,
 255  Brooches  and  rynges,  for  Grisildis  sake;
 256  And  of  hir  clothyng  took  he  the  mesure
 257  By  a  mayde  lyk  to  hire  stature,
 258  And  eek  of  othere  aornementes  alle
 259  That  unto  swich  a  weddyng  sholde  falle.
 260  The  time  of  undren  of  the  same  day
 261  Approcheth,  that  this  weddyng  sholde  be,
 262  And  al  the  paleys  put  was  in  array,
 263  Bothe  halle  and  chambres,  ech  in  his  degree;
 264  Houses  of  office  stuffed  with  plentee
 265  Ther  maystow  seen,  of  deyntevous  vitaille
 266  That  may  be  founde  as  fer  as  last  Ytaille.
 267  This  roial  markys,  richely  arrayed,
 268  Lordes  and  ladyes  in  his  compaignye,
 269  The  whiche  that  to  the  feeste  weren  yprayed,
 270  And  of  his  retenue  the  bachelrye,
 271  With  many  a  soun  of  sondry  melodye,
 272  Unto  the  village  of  the  which  I  tolde
 273  In  this  array  the  righte  wey  han  holde.
 274  Grisilde  of  this,  God  woot,  ful  innocent,
 275  That  for  hire  shapen  was  al  this  array,
 276  To  fecchen  water  at  a  welle  is  went,
 277  And  cometh  hoom  as  soone  as  ever  she  may;
 278  For  wel  she  hadde  herd  seyd  that  thilke  day
 279  The  markys  sholde  wedde,  and  if  she  myghte,
 280  She  wolde  fayn  han  seyn  som  of  that  sighte.
 281  She  thoghte,  "I  wole  with  othere  maydens  stonde,
 282  That  been  my  felawes,  in  oure  dore  and  se
 283  The  markysesse,  and  therfore  wol  I  fonde
 284  To  doon  at  hoom,  as  soone  as  it  may  be,
 285  The  labour  which  that  longeth  unto  me,
 286  And  thanne  I  may  at  leyser  hire  biholde,
 287  If  she  this  wey  unto  the  castel  holde."
 288  And  as  she  wolde  over  hir  thresshfold  gon,
 289  The  markys  cam  and  gan  hire  for  to  calle;
 290  And  she  set  doun  hir  water  pot  anon,
 291  Biside  the  thresshfold,  in  an  oxes  stalle,
 292  And  doun  upon  hir  knes  she  gan  to  falle,
 293  And  with  sad  contenance  kneleth  stille,
 294  Til  she  had  herd  what  was  the  lordes  wille.
 295  This  thoghtful  markys  spak  unto  this  mayde
 296  Ful  sobrely,  and  seyde  in  this  manere:
 297  "Where  is  youre  fader,  O  Grisildis?"  he  sayde.
 298  And  she  with  reverence,  in  humble  cheere,
 299  Answerde,  "Lord,  he  is  al  redy  heere."
 300  And  in  she  gooth  withouten  lenger  lette,
 301  And  to  the  markys  she  hir  fader  fette.
 302  He  by  the  hand  thanne  took  this  olde  man,
 303  And  seyde  thus,  whan  he  hym  hadde  asyde:
 304  "Janicula,  I  neither  may  ne  kan
 305  Lenger  the  plesance  of  myn  herte  hyde.
 306  If  that  thou  vouche  sauf,  what  so  bityde,
 307  Thy  doghter  wol  I  take,  er  that  I  wende,
 308  As  for  my  wyf,  unto  hir  lyves  ende.
 309  "Thou  lovest  me,  I  woot  it  wel  certeyn,
 310  And  art  my  feithful  lige  man  ybore,
 311  And  al  that  liketh  me,  I  dar  wel  seyn
 312  It  liketh  thee,  and  specially  therfore
 313  Tel  me  that  poynt  that  I  have  seyd  bifore,
 314  If  that  thou  wolt  unto  that  purpos  drawe,
 315  To  take  me  as  for  thy  sone-in-lawe."
 316  This  sodeyn  cas  this  man  astonyed  so
 317  That  reed  he  wax;  abayst  and  al  quakynge
 318  He  stood;  unnethes  seyde  he  wordes  mo,
 319  But  oonly  thus:  "Lord,"  quod  he,  "my  willynge
 320  Is  as  ye  wole,  ne  ayeynes  youre  likynge
 321  I  wol  no  thyng,  ye  be  my  lord  so  deere;
 322  Right  as  yow  lust,  governeth  this  mateere."
 323  "Yet  wol  I,"  quod  this  markys  softely,
 324  "That  in  thy  chambre  I  and  thou  and  she
 325  Have  a  collacioun,  and  wostow  why?
 326  For  I  wol  axe  if  it  hire  wille  be
 327  To  be  my  wyf  and  reule  hire  after  me.
 328  And  al  this  shal  be  doon  in  thy  presence;
 329  I  wol  noght  speke  out  of  thyn  audience."
 330  And  in  the  chambre,  whil  they  were  aboute
 331  Hir  tretys,  which  as  ye  shal  after  heere,
 332  The  peple  cam  unto  the  hous  withoute,
 333  And  wondred  hem  in  how  honest  manere
 334  And  tentifly  she  kepte  hir  fader  deere.
 335  But  outrely  Grisildis  wondre  myghte,
 336  For  nevere  erst  ne  saugh  she  swich  a  sighte.
 337  No  wonder  is  thogh  that  she  were  astoned
 338  To  seen  so  greet  a  gest  come  in  that  place;
 339  She  nevere  was  to  swiche  gestes  woned,
 340  For  which  she  looked  with  ful  pale  face.
 341  But  shortly  forth  this  matere  for  to  chace,
 342  Thise  arn  the  wordes  that  the  markys  sayde
 343  To  this  benigne,  verray,  feithful  mayde:
 344  "Grisilde,"  he  seyde,  "ye  shal  wel  understonde
 345  It  liketh  to  youre  fader  and  to  me
 346  That  I  yow  wedde,  and  eek  it  may  so  stonde,
 347  As  I  suppose,  ye  wol  that  it  so  be.
 348  But  thise  demandes  axe  I  first,"  quod  he,
 349  "That,  sith  it  shal  be  doon  in  hastif  wyse,
 350  Wol  ye  assente,  or  elles  yow  avyse?
 351  "I  seye  this:  be  ye  redy  with  good  herte
 352  To  al  my  lust,  and  that  I  frely  may,
 353  As  me  best  thynketh,  do  yow  laughe  or  smerte,
 354  And  nevere  ye  to  grucche  it,  nyght  ne  day?
 355  And  eek  whan  I  sey  `ye,'  ne  sey  nat  `nay,'
 356  Neither  by  word  ne  frownyng  contenance?
 357  Swere  this,  and  heere  I  swere  oure  alliance."
 358  Wondrynge  upon  this  word,  quakynge  for  drede,
 359  She  seyde,  "Lord,  undigne  and  unworthy
 360  Am  I  to  thilke  honour  that  ye  me  beede,
 361  But  as  ye  wole  youreself,  right  so  wol  I.
 362  And  heere  I  swere  that  nevere  willyngly,
 363  In  werk  ne  thoght,  I  nyl  yow  disobeye,
 364  For  to  be  deed,  though  me  were  looth  to  deye."
 365  "This  is  ynogh,  Grisilde  myn,"  quod  he.
 366  And  forth  he  gooth  with  a  ful  sobre  cheere
 367  Out  at  the  dore,  and  after  that  cam  she,
 368  And  to  the  peple  he  seyde  in  this  manere:
 369  "This  is  my  wyf,"  quod  he,  "that  standeth  heere.
 370  Honoureth  hire  and  loveth  hire,  I  preye,
 371  Whoso  me  loveth;  ther  is  namoore  to  seye."
 372  And  for  that  no  thyng  of  hir  olde  geere
 373  She  sholde  brynge  into  his  hous,  he  bad
 374  That  wommen  sholde  dispoillen  hire  right  theere;
 375  Of  which  thise  ladyes  were  nat  right  glad
 376  To  handle  hir  clothes,  wherinne  she  was  clad.
 377  But  nathelees,  this  mayde  bright  of  hewe
 378  Fro  foot  to  heed  they  clothed  han  al  newe.
 379  Hir  heris  han  they  kembd,  that  lay  untressed
 380  Ful  rudely,  and  with  hir  fyngres  smale
 381  A  corone  on  hire  heed  they  han  ydressed,
 382  And  sette  hire  ful  of  nowches  grete  and  smale.
 383  Of  hire  array  what  sholde  I  make  a  tale?
 384  Unnethe  the  peple  hir  knew  for  hire  fairnesse
 385  Whan  she  translated  was  in  swich  richesse.
 386  This  markys  hath  hire  spoused  with  a  ryng
 387  Broght  for  the  same  cause,  and  thanne  hire  sette
 388  Upon  an  hors,  snow-whit  and  wel  amblyng,
 389  And  to  his  paleys,  er  he  lenger  lette,
 390  With  joyful  peple  that  hire  ladde  and  mette,
 391  Conveyed  hire;  and  thus  the  day  they  spende
 392  In  revel,  til  the  sonne  gan  descende.
 393  And  shortly  forth  this  tale  for  to  chace,
 394  I  seye  that  to  this  newe  markysesse
 395  God  hath  swich  favour  sent  hire  of  his  grace
 396  That  it  ne  semed  nat  by  liklynesse
 397  That  she  was  born  and  fed  in  rudenesse,
 398  As  in  a  cote  or  in  an  oxe-stalle,
 399  But  norissed  in  an  emperoures  halle.
 400  To  every  wight  she  woxen  is  so  deere
 401  And  worshipful  that  folk  ther  she  was  bore,
 402  And  from  hire  birthe  knewe  hire  yeer  by  yeere,
 403  Unnethe  trowed  they  --  but  dorste  han  swore  --
 404  That  to  Janicle,  of  which  I  spak  bifore,
 405  She  doghter  were,  for,  as  by  conjecture,
 406  Hem  thoughte  she  was  another  creature.
 407  For  though  that  evere  vertuous  was  she,
 408  She  was  encressed  in  swich  excellence
 409  Of  thewes  goode,  yset  in  heigh  bountee,
 410  And  so  discreet  and  fair  of  eloquence,
 411  So  benigne  and  so  digne  of  reverence,
 412  And  koude  so  the  peples  herte  embrace,
 413  That  ech  hire  lovede  that  looked  on  hir  face.
 414  Noght  oonly  of  Saluces  in  the  toun
 415  Publiced  was  the  bountee  of  hir  name,
 416  But  eek  biside  in  many  a  regioun,
 417  If  oon  seide  wel,  another  seyde  the  same;
 418  So  spradde  of  hire  heighe  bountee  the  fame
 419  That  men  and  wommen,  as  wel  yonge  as  olde,
 420  Goon  to  Saluce  upon  hire  to  biholde.
 421  Thus  Walter  lowely  --  nay,  but  roially  --
 422  Wedded  with  fortunat  honestetee,
 423  In  Goddes  pees  lyveth  ful  esily
 424  At  hoom,  and  outward  grace  ynogh  had  he;
 425  And  for  he  saugh  that  under  low  degree
 426  Was  ofte  vertu  hid,  the  peple  hym  heelde
 427  A  prudent  man,  and  that  is  seyn  ful  seelde.
 428  Nat  oonly  this  Grisildis  thurgh  hir  wit
 429  Koude  al  the  feet  of  wyfly  hoomlinesse,
 430  But  eek,  whan  that  the  cas  required  it,
 431  The  commune  profit  koude  she  redresse.
 432  Ther  nas  discord,  rancour,  ne  hevynesse
 433  In  al  that  land  that  she  ne  koude  apese,
 434  And  wisely  brynge  hem  alle  in  reste  and  ese.
 435  Though  that  hire  housbonde  absent  were  anon,
 436  If  gentil  men  or  othere  of  hire  contree
 437  Were  wrothe,  she  wolde  bryngen  hem  aton;
 438  So  wise  and  rype  wordes  hadde  she,
 439  And  juggementz  of  so  greet  equitee,
 440  That  she  from  hevene  sent  was,  as  men  wende,
 441  Peple  to  save  and  every  wrong  t'  amende.
 442  Nat  longe  tyme  after  that  this  Grisild
 443  Was  wedded,  she  a  doghter  hath  ybore,
 444  Al  had  hire  levere  have  born  a  knave  child;
 445  Glad  was  this  markys  and  the  folk  therfore,
 446  For  though  a  mayde  child  coome  al  bifore,
 447  She  may  unto  a  knave  child  atteyne
 448  By  liklihede,  syn  she  nys  nat  bareyne.
 449  Ther  fil,  as  it  bifalleth  tymes  mo,
 450  Whan  that  this  child  had  souked  but  a  throwe,
 451  This  markys  in  his  herte  longeth  so
 452  To  tempte  his  wyf,  hir  sadnesse  for  to  knowe,
 453  That  he  ne  myghte  out  of  his  herte  throwe
 454  This  merveillous  desir  his  wyf  t'  assaye;
 455  Nedelees,  God  woot,  he  thoghte  hire  for  t'  affraye.
 456  He  hadde  assayed  hire  ynogh  bifore,
 457  And  foond  hire  evere  good;  what  neded  it
 458  Hire  for  to  tempte,  and  alwey  moore  and  moore,
 459  Though  som  men  preise  it  for  a  subtil  wit?
 460  But  as  for  me,  I  seye  that  yvele  it  sit
 461  To  assaye  a  wyf  whan  that  it  is  no  nede,
 462  And  putten  hire  in  angwyssh  and  in  drede.
 463  For  which  this  markys  wroghte  in  this  manere:
 464  He  cam  allone  a-nyght,  ther  as  she  lay,
 465  With  stierne  face  and  with  ful  trouble  cheere,
 466  And  seyde  thus:  "Grisilde,"  quod  he,  "that  day
 467  That  I  yow  took  out  of  youre  povere  array,
 468  And  putte  yow  in  estaat  of  heigh  noblesse  --
 469  Ye  have  nat  that  forgeten,  as  I  gesse?
 470  "I  seye,  Grisilde,  this  present  dignitee,
 471  In  which  that  I  have  put  yow,  as  I  trowe,
 472  Maketh  yow  nat  foryetful  for  to  be
 473  That  I  yow  took  in  povre  estaat  ful  lowe,
 474  For  any  wele  ye  moot  youreselven  knowe.
 475  Taak  heede  of  every  word  that  y  yow  seye;
 476  Ther  is  no  wight  that  hereth  it  but  we  tweye.
 477  "Ye  woot  youreself  wel  how  that  ye  cam  heere
 478  Into  this  hous,  it  is  nat  longe  ago;
 479  And  though  to  me  that  ye  be  lief  and  deere,
 480  Unto  my  gentils  ye  be  no  thyng  so.
 481  They  seyn,  to  hem  it  is  greet  shame  and  wo
 482  For  to  be  subgetz  and  been  in  servage
 483  To  thee,  that  born  art  of  a  smal  village.
 484  "  And  namely  sith  thy  doghter  was  ybore
 485  Thise  wordes  han  they  spoken,  doutelees.
 486  But  I  desire,  as  I  have  doon  bifore,
 487  To  lyve  my  lyf  with  hem  in  reste  and  pees.
 488  I  may  nat  in  this  caas  be  recchelees;
 489  I  moot  doon  with  thy  doghter  for  the  beste,
 490  Nat  as  I  wolde,  but  as  my  peple  leste.
 491  "  And  yet,  God  woot,  this  is  ful  looth  to  me;
 492  But  nathelees  withoute  youre  wityng
 493  I  wol  nat  doon;  but  this  wol  I,"  quod  he,
 494  "That  ye  to  me  assente  as  in  this  thyng.
 495  Shewe  now  youre  pacience  in  youre  werkyng,
 496  That  ye  me  highte  and  swore  in  youre  village
 497  That  day  that  maked  was  oure  mariage."
 498  Whan  she  had  herd  al  this,  she  noght  ameved
 499  Neither  in  word,  or  chiere,  or  contenaunce,
 500  For,  as  it  semed,  she  was  nat  agreved.
 501  She  seyde,  "Lord,  al  lyth  in  youre  plesaunce.
 502  My  child  and  I,  with  hertely  obeisaunce,
 503  Been  youres  al,  and  ye  mowe  save  or  spille
 504  Youre  owene  thyng;  werketh  after  youre  wille.
 505  "Ther  may  no  thyng,  God  so  my  soule  save,
 506  Liken  to  yow  that  may  displese  me;
 507  Ne  I  desire  no  thyng  for  to  have,
 508  Ne  drede  for  to  leese,  save  oonly  yee.
 509  This  wyl  is  in  myn  herte,  and  ay  shal  be;
 510  No  lengthe  of  tyme  or  deeth  may  this  deface,
 511  Ne  chaunge  my  corage  to  another  place."
 512  Glad  was  this  markys  of  hire  answeryng,
 513  But  yet  he  feyned  as  he  were  nat  so;
 514  Al  drery  was  his  cheere  and  his  lookyng,
 515  Whan  that  he  sholde  out  of  the  chambre  go.
 516  Soone  after  this,  a  furlong  wey  or  two,
 517  He  prively  hath  toold  al  his  entente
 518  Unto  a  man,  and  to  his  wyf  hym  sente.
 519  A  maner  sergeant  was  this  privee  man,
 520  The  which  that  feithful  ofte  he  founden  hadde
 521  In  thynges  grete,  and  eek  swich  folk  wel  kan
 522  Doon  execucioun  in  thynges  badde.
 523  The  lord  knew  wel  that  he  hym  loved  and  dradde;
 524  And  whan  this  sergeant  wiste  his  lordes  wille,
 525  Into  the  chambre  he  stalked  hym  ful  stille.
 526  "Madame,"  he  seyde,  "ye  moote  foryeve  it  me,
 527  Though  I  do  thyng  to  which  I  am  constreyned.
 528  Ye  been  so  wys  that  ful  wel  knowe  ye
 529  That  lordes  heestes  mowe  nat  been  yfeyned;
 530  They  mowe  wel  been  biwailled  or  compleyned,
 531  But  men  moote  nede  unto  hire  lust  obeye,
 532  And  so  wol  I;  ther  is  namoore  to  seye.
 533  "This  child  I  am  comanded  for  to  take"  --
 534  And  spak  namoore,  but  out  the  child  he  hente
 535  Despitously,  and  gan  a  cheere  make
 536  As  though  he  wolde  han  slayn  it  er  he  wente.
 537  Grisildis  moot  al  suffre  and  al  consente,
 538  And  as  a  lamb  she  sitteth  meke  and  stille,
 539  And  leet  this  crueel  sergeant  doon  his  wille.
 540  Suspecious  was  the  diffame  of  this  man,
 541  Suspect  his  face,  suspect  his  word  also;
 542  Suspect  the  tyme  in  which  he  this  bigan.
 543  Allas!  Hir  doghter  that  she  loved  so,
 544  She  wende  he  wolde  han  slawen  it  right  tho.
 545  But  nathelees  she  neither  weep  ne  syked,
 546  Conformynge  hire  to  that  the  markys  lyked.
 547  But  atte  laste  to  speken  she  bigan,
 548  And  mekely  she  to  the  sergeant  preyde,
 549  So  as  he  was  a  worthy  gentil  man,
 550  That  she  moste  kisse  hire  child  er  that  it  deyde.
 551  And  in  hir  barm  this  litel  child  she  leyde
 552  With  ful  sad  face,  and  gan  the  child  to  blisse,
 553  And  lulled  it,  and  after  gan  it  kisse.
 554  And  thus  she  seyde  in  hire  benigne  voys,
 555  "Fareweel  my  child!  I  shal  thee  nevere  see.
 556  But  sith  I  thee  have  marked  with  the  croys
 557  Of  thilke  Fader  --  blessed  moote  he  be!  --
 558  That  for  us  deyde  upon  a  croys  of  tree,
 559  Thy  soule,  litel  child,  I  hym  bitake,
 560  For  this  nyght  shaltow  dyen  for  my  sake."
 561  I  trowe  that  to  a  norice  in  this  cas
 562  It  had  been  hard  this  reuthe  for  to  se;
 563  Wel  myghte  a  mooder  thanne  han  cryd  "allas!"
 564  But  nathelees  so  sad  stidefast  was  she
 565  That  she  endured  al  adversitee,
 566  And  to  the  sergeant  mekely  she  sayde,
 567  "Have  heer  agayn  youre  litel  yonge  mayde.
 568  "Gooth  now,"  quod  she,  "and  dooth  my  lordes  heeste;
 569  But  o  thyng  wol  I  prey  yow  of  youre  grace,
 570  That,  but  my  lord  forbad  yow,  atte  leeste
 571  Burieth  this  litel  body  in  som  place
 572  That  beestes  ne  no  briddes  it  torace."
 573  But  he  no  word  wol  to  that  purpos  seye,
 574  But  took  the  child  and  wente  upon  his  weye.
 575  This  sergeant  cam  unto  his  lord  ageyn,
 576  And  of  Grisildis  wordes  and  hire  cheere
 577  He  tolde  hym  point  for  point,  in  short  and  pleyn,
 578  And  hym  presenteth  with  his  doghter  deere.
 579  Somwhat  this  lord  hadde  routhe  in  his  manere,
 580  But  nathelees  his  purpos  heeld  he  stille,
 581  As  lordes  doon,  whan  they  wol  han  hir  wille;
 582  And  bad  this  sergeant  that  he  pryvely
 583  Sholde  this  child  softe  wynde  and  wrappe,
 584  With  alle  circumstances  tendrely,
 585  And  carie  it  in  a  cofre  or  in  a  lappe;
 586  But,  upon  peyne  his  heed  of  for  to  swappe,
 587  That  no  man  sholde  knowe  of  his  entente,
 588  Ne  whenne  he  cam,  ne  whider  that  he  wente;
 589  But  at  Boloigne  to  his  suster  deere,
 590  That  thilke  tyme  of  Panik  was  countesse,
 591  He  sholde  it  take  and  shewe  hire  this  mateere,
 592  Bisekynge  hire  to  doon  hire  bisynesse
 593  This  child  to  fostre  in  alle  gentillesse;
 594  And  whos  child  that  it  was  he  bad  hire  hyde
 595  From  every  wight,  for  oght  that  may  bityde.
 596  The  sergeant  gooth,  and  hath  fulfild  this  thyng;
 597  But  to  this  markys  now  retourne  we.
 598  For  now  gooth  he  ful  faste  ymaginyng
 599  If  by  his  wyves  cheere  he  myghte  se,
 600  Or  by  hire  word  aperceyve,  that  she
 601  Were  chaunged;  but  he  nevere  hire  koude  fynde
 602  But  evere  in  oon  ylike  sad  and  kynde.
 603  As  glad,  as  humble,  as  bisy  in  servyse,
 604  And  eek  in  love,  as  she  was  wont  to  be,
 605  Was  she  to  hym  in  every  maner  wyse;
 606  Ne  of  hir  doghter  noght  a  word  spak  she.
 607  Noon  accident,  for  noon  adversitee,
 608  Was  seyn  in  hire,  ne  nevere  hir  doghter  name
 609  Ne  nempned  she,  in  ernest  nor  in  game.
 610  In  this  estaat  ther  passed  been  foure  yeer
 611  Er  she  with  childe  was,  but,  as  God  wolde,
 612  A  knave  child  she  bar  by  this  Walter,
 613  Ful  gracious  and  fair  for  to  biholde.
 614  And  whan  that  folk  it  to  his  fader  tolde,
 615  Nat  oonly  he  but  al  his  contree  merye
 616  Was  for  this  child,  and  God  they  thanke  and  herye.
 617  Whan  it  was  two  yeer  old,  and  fro  the  brest
 618  Departed  of  his  norice,  on  a  day
 619  This  markys  caughte  yet  another  lest
 620  To  tempte  his  wyf  yet  ofter,  if  he  may.
 621  O  nedelees  was  she  tempted  in  assay!
 622  But  wedded  men  ne  knowe  no  mesure,
 623  Whan  that  they  fynde  a  pacient  creature.
 624  "Wyf,"  quod  this  markys,  "ye  han  herd  er  this
 625  My  peple  sikly  berth  oure  mariage;
 626  And  namely  sith  my  sone  yboren  is,
 627  Now  is  it  worse  than  evere  in  al  oure  age.
 628  The  murmur  sleeth  myn  herte  and  my  corage,
 629  For  to  myne  eres  comth  the  voys  so  smerte
 630  That  it  wel  ny  destroyed  hath  myn  herte.
 631  "Now  sey  they  thus:  `Whan  Walter  is  agon,
 632  Thanne  shal  the  blood  of  Janicle  succede
 633  And  been  oure  lord,  for  oother  have  we  noon.'
 634  Swiche  wordes  seith  my  peple,  out  of  drede.
 635  Wel  oughte  I  of  swich  murmur  taken  heede,
 636  For  certeinly  I  drede  swich  sentence,
 637  Though  they  nat  pleyn  speke  in  myn  audience.
 638  "I  wolde  lyve  in  pees,  if  that  I  myghte;
 639  Wherfore  I  am  disposed  outrely,
 640  As  I  his  suster  servede  by  nyghte,
 641  Right  so  thenke  I  to  serve  hym  pryvely.
 642  This  warne  I  yow,  that  ye  nat  sodeynly
 643  Out  of  youreself  for  no  wo  sholde  outreye;
 644  Beth  pacient,  and  therof  I  yow  preye."
 645  "I  have,"  quod  she,  "seyd  thus,  and  evere  shal:
 646  I  wol  no  thyng,  ne  nyl  no  thyng,  certayn,
 647  But  as  yow  list.  Naught  greveth  me  at  al,
 648  Though  that  my  doughter  and  my  sone  be  slayn  --
 649  At  youre  comandement,  this  is  to  sayn.
 650  I  have  noght  had  no  part  of  children  tweyne
 651  But  first  siknesse,  and  after,  wo  and  peyne.
 652  "Ye  been  oure  lord;  dooth  with  youre  owene  thyng
 653  Right  as  yow  list;  axeth  no  reed  at  me.
 654  For  as  I  lefte  at  hoom  al  my  clothyng,
 655  Whan  I  first  cam  to  yow,  right  so,"  quod  she,
 656  "Lefte  I  my  wyl  and  al  my  libertee,
 657  And  took  youre  clothyng;  wherfore  I  yow  preye,
 658  Dooth  youre  plesaunce;  I  wol  youre  lust  obeye.
 659  "  And  certes,  if  I  hadde  prescience
 660  Youre  wyl  to  knowe,  er  ye  youre  lust  me  tolde,
 661  I  wolde  it  doon  withouten  necligence;
 662  But  now  I  woot  youre  lust,  and  what  ye  wolde,
 663  Al  youre  plesance  ferme  and  stable  I  holde;
 664  For  wiste  I  that  my  deeth  wolde  do  yow  ese,
 665  Right  gladly  wolde  I  dyen,  yow  to  plese.
 666  "Deth  may  noght  make  no  comparisoun
 667  Unto  youre  love."  And  whan  this  markys  say
 668  The  constance  of  his  wyf,  he  caste  adoun
 669  His  eyen  two,  and  wondreth  that  she  may
 670  In  pacience  suffre  al  this  array;
 671  And  forth  he  goth  with  drery  contenance,
 672  But  to  his  herte  it  was  ful  greet  plesance.
 673  This  ugly  sergeant,  in  the  same  wyse
 674  That  he  hire  doghter  caughte,  right  so  he  --
 675  Or  worse,  if  men  worse  kan  devyse  --
 676  Hath  hent  hire  sone,  that  ful  was  of  beautee.
 677  And  evere  in  oon  so  pacient  was  she
 678  That  she  no  chiere  maade  of  hevynesse,
 679  But  kiste  hir  sone,  and  after  gan  it  blesse;
 680  Save  this,  she  preyede  hym  that,  if  he  myghte,
 681  Hir  litel  sone  he  wolde  in  erthe  grave
 682  His  tendre  lymes,  delicaat  to  sighte,
 683  Fro  foweles  and  fro  beestes  for  to  save.
 684  But  she  noon  answere  of  hym  myghte  have.
 685  He  wente  his  wey,  as  hym  no  thyng  ne  roghte,
 686  But  to  Boloigne  he  tendrely  it  broghte.
 687  This  markys  wondred,  evere  lenger  the  moore,
 688  Upon  hir  pacience,  and  if  that  he
 689  Ne  hadde  soothly  knowen  therbifoore
 690  That  parfitly  hir  children  loved  she,
 691  He  wolde  have  wend  that  of  som  subtiltee,
 692  And  of  malice,  or  for  crueel  corage,
 693  That  she  hadde  suffred  this  with  sad  visage.
 694  But  wel  he  knew  that  next  hymself,  certayn,
 695  She  loved  hir  children  best  in  every  wyse.
 696  But  now  of  wommen  wolde  I  axen  fayn
 697  If  thise  assayes  myghte  nat  suffise?
 698  What  koude  a  sturdy  housbonde  moore  devyse
 699  To  preeve  hir  wyfhod  and  hir  stedefastnesse,
 700  And  he  continuynge  evere  in  sturdinesse?
 701  But  ther  been  folk  of  swich  condicion
 702  That  whan  they  have  a  certein  purpos  take,
 703  They  kan  nat  stynte  of  hire  entencion,
 704  But,  right  as  they  were  bounden  to  that  stake,
 705  They  wol  nat  of  that  firste  purpos  slake.
 706  Right  so  this  markys  fulliche  hath  purposed
 707  To  tempte  his  wyf  as  he  was  first  disposed.
 708  He  waiteth  if  by  word  or  contenance
 709  That  she  to  hym  was  changed  of  corage,
 710  But  nevere  koude  he  fynde  variance.
 711  She  was  ay  oon  in  herte  and  in  visage,
 712  And  ay  the  forther  that  she  was  in  age,
 713  The  moore  trewe,  if  that  it  were  possible,
 714  She  was  to  hym  in  love,  and  moore  penyble.
 715  For  which  it  semed  thus:  that  of  hem  two
 716  Ther  nas  but  o  wyl,  for  as  Walter  leste,
 717  The  same  lust  was  hire  plesance  also.
 718  And,  God  be  thanked,  al  fil  for  the  beste.
 719  She  shewed  wel,  for  no  worldly  unreste
 720  A  wyf,  as  of  hirself,  nothing  ne  sholde
 721  Wille  in  effect,  but  as  hir  housbonde  wolde.
 722  The  sclaundre  of  Walter  ofte  and  wyde  spradde,
 723  That  of  a  crueel  herte  he  wikkedly,
 724  For  he  a  povre  womman  wedded  hadde,
 725  Hath  mordred  bothe  his  children  prively.
 726  Swich  murmur  was  among  hem  comunly.
 727  No  wonder  is,  for  to  the  peples  ere
 728  Ther  cam  no  word  but  that  they  mordred  were.
 729  For  which,  where  as  his  peple  therbifore
 730  Hadde  loved  hym  wel,  the  sclaundre  of  his  diffame
 731  Made  hem  that  they  hym  hatede  therfore.
 732  To  been  a  mordrere  is  an  hateful  name;
 733  But  nathelees,  for  ernest  ne  for  game,
 734  He  of  his  crueel  purpos  nolde  stente;
 735  To  tempte  his  wyf  was  set  al  his  entente.
 736  Whan  that  his  doghter  twelve  yeer  was  of  age,
 737  He  to  the  court  of  Rome,  in  subtil  wyse
 738  Enformed  of  his  wyl,  sente  his  message,
 739  Comaundynge  hem  swiche  bulles  to  devyse
 740  As  to  his  crueel  purpos  may  suffyse  --
 741  How  that  the  pope,  as  for  his  peples  reste,
 742  Bad  hym  to  wedde  another,  if  hym  leste.
 743  I  seye,  he  bad  they  sholde  countrefete
 744  The  popes  bulles,  makynge  mencion
 745  That  he  hath  leve  his  firste  wyf  to  lete,
 746  As  by  the  popes  dispensacion,
 747  To  stynte  rancour  and  dissencion
 748  Bitwixe  his  peple  and  hym;  thus  seyde  the  bulle,
 749  The  which  they  han  publiced  atte  fulle.
 750  The  rude  peple,  as  it  no  wonder  is,
 751  Wenden  ful  wel  that  it  hadde  be  right  so;
 752  But  whan  thise  tidynges  came  to  Grisildis,
 753  I  deeme  that  hire  herte  was  ful  wo.
 754  But  she,  ylike  sad  for  everemo,
 755  Disposed  was,  this  humble  creature,
 756  The  adversitee  of  Fortune  al  t'  endure,
 757  Abidynge  evere  his  lust  and  his  plesance,
 758  To  whom  that  she  was  yeven  herte  and  al,
 759  As  to  hire  verray  worldly  suffisance.
 760  But  shortly  if  this  storie  I  tellen  shal,
 761  This  markys  writen  hath  in  special
 762  A  lettre,  in  which  he  sheweth  his  entente,
 763  And  secreely  he  to  Boloigne  it  sente.
 764  To  the  Erl  of  Panyk,  which  that  hadde  tho
 765  Wedded  his  suster,  preyde  he  specially
 766  To  bryngen  hoom  agayn  his  children  two
 767  In  honurable  estaat  al  openly.
 768  But  o  thyng  he  hym  preyede  outrely,
 769  That  he  to  no  wight,  though  men  wolde  enquere,
 770  Sholde  nat  telle  whos  children  that  they  were,
 771  But  seye  the  mayden  sholde  ywedded  be
 772  Unto  the  Markys  of  Saluce  anon.
 773  And  as  this  erl  was  preyed,  so  dide  he;
 774  For  at  day  set  he  on  his  wey  is  goon
 775  Toward  Saluce,  and  lordes  many  oon
 776  In  riche  array,  this  mayden  for  to  gyde,
 777  Hir  yonge  brother  ridynge  hire  bisyde.
 778  Arrayed  was  toward  hir  mariage
 779  This  fresshe  mayde,  ful  of  gemmes  cleere;
 780  Hir  brother,  which  that  seven  yeer  was  of  age,
 781  Arrayed  eek  ful  fressh  in  his  manere.
 782  And  thus  in  greet  noblesse  and  with  glad  cheere,
 783  Toward  Saluces  shapynge  hir  journey,
 784  Fro  day  to  day  they  ryden  in  hir  wey.
 785  Among  al  this,  after  his  wikke  usage,
 786  This  markys,  yet  his  wyf  to  tempte  moore
 787  To  the  outtreste  preeve  of  hir  corage,
 788  Fully  to  han  experience  and  loore
 789  If  that  she  were  as  stidefast  as  bifoore,
 790  He  on  a  day  in  open  audience
 791  Ful  boistously  hath  seyd  hire  this  sentence:
 792  "Certes,  Grisilde,  I  hadde  ynogh  plesance
 793  To  han  yow  to  my  wyf  for  youre  goodnesse,
 794  As  for  youre  trouthe  and  for  youre  obeisance,
 795  Noght  for  youre  lynage,  ne  for  youre  richesse;
 796  But  now  knowe  I  in  verray  soothfastnesse
 797  That  in  greet  lordshipe,  if  I  wel  avyse,
 798  Ther  is  greet  servitute  in  sondry  wyse.
 799  "I  may  nat  doon  as  every  plowman  may.
 800  My  peple  me  constreyneth  for  to  take
 801  Another  wyf,  and  crien  day  by  day;
 802  And  eek  the  pope,  rancour  for  to  slake,
 803  Consenteth  it  --  that  dar  I  undertake  --
 804  And  trewely  thus  muche  I  wol  yow  seye:
 805  My  newe  wyf  is  comynge  by  the  weye.
 806  "Be  strong  of  herte,  and  voyde  anon  hir  place;
 807  And  thilke  dowere  that  ye  broghten  me,
 808  Taak  it  agayn;  I  graunte  it  of  my  grace.
 809  Retourneth  to  youre  fadres  hous,"  quod  he;
 810  "No  man  may  alwey  han  prosperitee.
 811  With  evene  herte  I  rede  yow  t'  endure
 812  The  strook  of  Fortune  or  of  aventure."
 813  And  she  agayn  answerde  in  pacience:
 814  "My  lord,"  quod  she,  "I  woot,  and  wiste  alway,
 815  How  that  bitwixen  youre  magnificence
 816  And  my  poverte  no  wight  kan  ne  may
 817  Maken  comparison;  it  is  no  nay.
 818  I  ne  heeld  me  nevere  digne  in  no  manere
 819  To  be  youre  wyf,  no,  ne  youre  chamberere.
 820  "  And  in  this  hous,  ther  ye  me  lady  maade  --
 821  The  heighe  God  take  I  for  my  witnesse,
 822  And  also  wysly  he  my  soule  glaade  --
 823  I  nevere  heeld  me  lady  ne  mistresse,
 824  But  humble  servant  to  youre  worthynesse,
 825  And  evere  shal,  whil  that  my  lyf  may  dure,
 826  Aboven  every  worldly  creature.
 827  "That  ye  so  longe  of  youre  benignitee
 828  Han  holden  me  in  honour  and  nobleye,
 829  Where  as  I  was  noght  worthy  for  to  bee,
 830  That  thonke  I  God  and  yow,  to  whom  I  preye
 831  Foryelde  it  yow;  ther  is  namoore  to  seye.
 832  Unto  my  fader  gladly  wol  I  wende,
 833  And  with  hym  dwelle  unto  my  lyves  ende.
 834  "Ther  I  was  fostred  of  a  child  ful  smal,
 835  Til  I  be  deed  my  lyf  ther  wol  I  lede,
 836  A  wydwe  clene  in  body,  herte,  and  al.
 837  For  sith  I  yaf  to  yow  my  maydenhede,
 838  And  am  youre  trewe  wyf,  it  is  no  drede,
 839  God  shilde  swich  a  lordes  wyf  to  take
 840  Another  man  to  housbonde  or  to  make!
 841  "  And  of  youre  newe  wyf  God  of  his  grace
 842  So  graunte  yow  wele  and  prosperitee!
 843  For  I  wol  gladly  yelden  hire  my  place,
 844  In  which  that  I  was  blisful  wont  to  bee.
 845  For  sith  it  liketh  yow,  my  lord,"  quod  shee,
 846  "That  whilom  weren  al  myn  hertes  reste,
 847  That  I  shal  goon,  I  wol  goon  whan  yow  leste.
 848  "But  ther  as  ye  me  profre  swich  dowaire
 849  As  I  first  broghte,  it  is  wel  in  my  mynde
 850  It  were  my  wrecched  clothes,  nothyng  faire,
 851  The  whiche  to  me  were  hard  now  for  to  fynde.
 852  O  goode  God!  How  gentil  and  how  kynde
 853  Ye  semed  by  youre  speche  and  youre  visage
 854  The  day  that  maked  was  oure  mariage!
 855  "But  sooth  is  seyd  --  algate  I  fynde  it  trewe,
 856  For  in  effect  it  preeved  is  on  me  --
 857  Love  is  noght  oold  as  whan  that  it  is  newe.
 858  But  certes,  lord,  for  noon  adversitee,
 859  To  dyen  in  the  cas,  it  shal  nat  bee
 860  That  evere  in  word  or  werk  I  shal  repente
 861  That  I  yow  yaf  myn  herte  in  hool  entente.
 862  "My  lord,  ye  woot  that  in  my  fadres  place
 863  Ye  dide  me  streepe  out  of  my  povre  weede,
 864  And  richely  me  cladden,  of  youre  grace.
 865  To  yow  broghte  I  noght  elles,  out  of  drede,
 866  But  feith,  and  nakednesse,  and  maydenhede;
 867  And  heere  agayn  your  clothyng  I  restoore,
 868  And  eek  your  weddyng  ryng,  for  everemore.
 869  "The  remenant  of  youre  jueles  redy  be
 870  Inwith  youre  chambre,  dar  I  saufly  sayn.
 871  Naked  out  of  my  fadres  hous,"  quod  she,
 872  "I  cam,  and  naked  moot  I  turne  agayn.
 873  Al  youre  plesance  wol  I  folwen  fayn;
 874  But  yet  I  hope  it  be  nat  youre  entente
 875  That  I  smoklees  out  of  youre  paleys  wente.
 876  "Ye  koude  nat  doon  so  dishonest  a  thyng,
 877  That  thilke  wombe  in  which  youre  children  leye
 878  Sholde  biforn  the  peple,  in  my  walkyng,
 879  Be  seyn  al  bare;  wherfore  I  yow  preye,
 880  Lat  me  nat  lyk  a  worm  go  by  the  weye.
 881  Remembre  yow,  myn  owene  lord  so  deere,
 882  I  was  youre  wyf,  though  I  unworthy  weere.
 883  "Wherfore,  in  gerdon  of  my  maydenhede,
 884  Which  that  I  broghte,  and  noght  agayn  I  bere,
 885  As  voucheth  sauf  to  yeve  me,  to  my  meede,
 886  But  swich  a  smok  as  I  was  wont  to  were,
 887  That  I  therwith  may  wrye  the  wombe  of  here
 888  That  was  youre  wyf.  And  heer  take  I  my  leeve
 889  Of  yow,  myn  owene  lord,  lest  I  yow  greve."
 890  "The  smok,"  quod  he,  "that  thou  hast  on  thy  bak,
 891  Lat  it  be  stille,  and  bere  it  forth  with  thee."
 892  But  wel  unnethes  thilke  word  he  spak,
 893  But  wente  his  wey,  for  routhe  and  for  pitee.
 894  Biforn  the  folk  hirselven  strepeth  she,
 895  And  in  hir  smok,  with  heed  and  foot  al  bare,
 896  Toward  hir  fadre  hous  forth  is  she  fare.
 897  The  folk  hire  folwe,  wepynge  in  hir  weye,
 898  And  Fortune  ay  they  cursen  as  they  goon;
 899  But  she  fro  wepyng  kepte  hire  eyen  dreye,
 900  Ne  in  this  tyme  word  ne  spak  she  noon.
 901  Hir  fader,  that  this  tidynge  herde  anoon,
 902  Curseth  the  day  and  tyme  that  Nature
 903  Shoop  hym  to  been  a  lyves  creature.
 904  For  out  of  doute  this  olde  poure  man
 905  Was  evere  in  suspect  of  hir  mariage;
 906  For  evere  he  demed,  sith  that  it  bigan,
 907  That  whan  the  lord  fulfild  hadde  his  corage,
 908  Hym  wolde  thynke  it  were  a  disparage
 909  To  his  estaat  so  lowe  for  t'  alighte,
 910  And  voyden  hire  as  soone  as  ever  he  myghte.
 911  Agayns  his  doghter  hastily  goth  he,
 912  For  he  by  noyse  of  folk  knew  hire  comynge,
 913  And  with  hire  olde  coote,  as  it  myghte  be
 914  He  covered  hire,  ful  sorwefully  wepynge.
 915  But  on  hire  body  myghte  he  it  nat  brynge,
 916  For  rude  was  the  clooth,  and  moore  of  age
 917  By  dayes  fele  than  at  hire  mariage.
 918  Thus  with  hire  fader  for  a  certeyn  space
 919  Dwelleth  this  flour  of  wyfly  pacience,
 920  That  neither  by  hire  wordes  ne  hire  face,
 921  Biforn  the  folk,  ne  eek  in  hire  absence,
 922  Ne  shewed  she  that  hire  was  doon  offence;
 923  Ne  of  hire  heighe  estaat  no  remembraunce
 924  Ne  hadde  she,  as  by  hire  contenaunce.
 925  No  wonder  is,  for  in  hire  grete  estaat
 926  Hire  goost  was  evere  in  pleyn  humylitee;
 927  No  tendre  mouth,  noon  herte  delicaat,
 928  No  pompe,  no  semblant  of  roialtee,
 929  But  ful  of  pacient  benyngnytee,
 930  Discreet  and  pridelees,  ay  honurable,
 931  And  to  hire  housbonde  evere  meke  and  stable.
 932  Men  speke  of  Job,  and  moost  for  his  humblesse,
 933  As  clerkes,  whan  hem  list,  konne  wel  endite,
 934  Namely  of  men,  but  as  in  soothfastnesse,
 935  Though  clerkes  preise  wommen  but  a  lite,
 936  Ther  kan  no  man  in  humblesse  hym  acquite
 937  As  womman  kan,  ne  kan  been  half  so  trewe
 938  As  wommen  been,  but  it  be  falle  of  newe.
 939  Fro  Boloigne  is  this  Erl  of  Panyk  come,
 940  Of  which  the  fame  up  sprang  to  moore  and  lesse,
 941  And  to  the  peples  eres,  alle  and  some,
 942  Was  kouth  eek  that  a  newe  markysesse
 943  He  with  hym  broghte,  in  swich  pompe  and  richesse
 944  That  nevere  was  ther  seyn  with  mannes  ye
 945  So  noble  array  in  al  West  Lumbardye.
 946  The  markys,  which  that  shoop  and  knew  al  this,
 947  Er  that  this  erl  was  come,  sente  his  message
 948  For  thilke  sely  povre  Grisildis;
 949  And  she  with  humble  herte  and  glad  visage,
 950  Nat  with  no  swollen  thoght  in  hire  corage,
 951  Cam  at  his  heste,  and  on  hire  knees  hire  sette,
 952  And  reverently  and  wisely  she  hym  grette.
 953  "Grisilde,"  quod  he,  "my  wyl  is  outrely
 954  This  mayden,  that  shal  wedded  been  to  me,
 955  Received  be  to-morwe  as  roially
 956  As  it  possible  is  in  myn  hous  to  be,
 957  And  eek  that  every  wight  in  his  degree
 958  Have  his  estaat,  in  sittyng  and  servyse
 959  And  heigh  plesaunce,  as  I  kan  best  devyse.
 960  "I  have  no  wommen  suffisaunt,  certayn,
 961  The  chambres  for  t'  arraye  in  ordinaunce
 962  After  my  lust,  and  therfore  wolde  I  fayn
 963  That  thyn  were  al  swich  manere  governaunce.
 964  Thou  knowest  eek  of  old  al  my  plesaunce;
 965  Thogh  thyn  array  be  badde  and  yvel  biseye,
 966  Do  thou  thy  devoir  at  the  leeste  weye."
 967  "Nat  oonly,  lord,  that  I  am  glad,"  quod  she,
 968  "To  doon  youre  lust,  but  I  desire  also
 969  Yow  for  to  serve  and  plese  in  my  degree
 970  Withouten  feyntyng,  and  shal  everemo;
 971  Ne  nevere,  for  no  wele  ne  no  wo,
 972  Ne  shal  the  goost  withinne  myn  herte  stente
 973  To  love  yow  best  with  al  my  trewe  entente."
 974  And  with  that  word  she  gan  the  hous  to  dighte,
 975  And  tables  for  to  sette,  and  beddes  make;
 976  And  peyned  hire  to  doon  al  that  she  myghte,
 977  Preyynge  the  chambereres,  for  Goddes  sake,
 978  To  hasten  hem,  and  faste  swepe  and  shake;
 979  And  she,  the  mooste  servysable  of  alle,
 980  Hath  every  chambre  arrayed  and  his  halle.
 981  Abouten  undren  gan  this  erl  alighte,
 982  That  with  hym  broghte  thise  noble  children  tweye,
 983  For  which  the  peple  ran  to  seen  the  sighte
 984  Of  hire  array,  so  richely  biseye;
 985  And  thanne  at  erst  amonges  hem  they  seye
 986  That  Walter  was  no  fool,  thogh  that  hym  leste
 987  To  chaunge  his  wyf,  for  it  was  for  the  beste.
 988  For  she  is  fairer,  as  they  deemen  alle,
 989  Than  is  Grisilde,  and  moore  tendre  of  age,
 990  And  fairer  fruyt  bitwene  hem  sholde  falle,
 991  And  moore  plesant,  for  hire  heigh  lynage.
 992  Hir  brother  eek  so  fair  was  of  visage
 993  That  hem  to  seen  the  peple  hath  caught  plesaunce,
 994  Commendynge  now  the  markys  governaunce.
 995  "O  stormy  peple!  Unsad  and  evere  untrewe!
 996  Ay  undiscreet  and  chaungynge  as  a  fane!
 997  Delitynge  evere  in  rumbul  that  is  newe,
 998  For  lyk  the  moone  ay  wexe  ye  and  wane!
 999  Ay  ful  of  clappyng,  deere  ynogh  a  jane!
 1000  Youre  doom  is  fals,  youre  constance  yvele  preeveth;
 1001  A  ful  greet  fool  is  he  that  on  yow  leeveth."
 1002  Thus  seyden  sadde  folk  in  that  citee,
 1003  Whan  that  the  peple  gazed  up  and  doun,
 1004  For  they  were  glad,  right  for  the  noveltee,
 1005  To  han  a  newe  lady  of  hir  toun.
 1006  Namoore  of  this  make  I  now  mencioun,
 1007  But  to  Grisilde  agayn  wol  I  me  dresse,
 1008  And  telle  hir  constance  and  hir  bisynesse.
 1009  Ful  bisy  was  Grisilde  in  every  thyng
 1010  That  to  the  feeste  was  apertinent.
 1011  Right  noght  was  she  abayst  of  hire  clothyng,
 1012  Thogh  it  were  rude  and  somdeel  eek  torent;
 1013  But  with  glad  cheere  to  the  yate  is  went
 1014  With  oother  folk  to  greete  the  markysesse,
 1015  And  after  that  dooth  forth  hire  bisynesse.
 1016  With  so  glad  chiere  his  gestes  she  receyveth,
 1017  And  so  konnyngly,  everich  in  his  degree,
 1018  That  no  defaute  no  man  aperceyveth,
 1019  But  ay  they  wondren  what  she  myghte  bee
 1020  That  in  so  povre  array  was  for  to  see,
 1021  And  koude  swich  honour  and  reverence,
 1022  And  worthily  they  preisen  hire  prudence.
 1023  In  al  this  meene  while  she  ne  stente
 1024  This  mayde  and  eek  hir  brother  to  commende
 1025  With  al  hir  herte,  in  ful  benyngne  entente,
 1026  So  wel  that  no  man  koude  hir  pris  amende.
 1027  But  atte  laste,  whan  that  thise  lordes  wende
 1028  To  sitten  doun  to  mete,  he  gan  to  calle
 1029  Grisilde,  as  she  was  bisy  in  his  halle.
 1030  "Grisilde,"  quod  he,  as  it  were  in  his  pley,
 1031  "How  liketh  thee  my  wyf  and  hire  beautee?"
 1032  "Right  wel,"  quod  she,  "my  lord;  for,  in  good  fey,
 1033  A  fairer  saugh  I  nevere  noon  than  she.
 1034  I  prey  to  God  yeve  hire  prosperitee;
 1035  And  so  hope  I  that  he  wol  to  yow  sende
 1036  Plesance  ynogh  unto  youre  lyves  ende.
 1037  "O  thyng  biseke  I  yow,  and  warne  also,
 1038  That  ye  ne  prikke  with  no  tormentynge
 1039  This  tendre  mayden,  as  ye  han  doon  mo;
 1040  For  she  is  fostred  in  hire  norissynge
 1041  Moore  tendrely,  and,  to  my  supposynge,
 1042  She  koude  nat  adversitee  endure
 1043  As  koude  a  povre  fostred  creature."
 1044  And  whan  this  Walter  saugh  hire  pacience,
 1045  Hir  glade  chiere,  and  no  malice  at  al,
 1046  And  he  so  ofte  had  doon  to  hire  offence,
 1047  And  she  ay  sad  and  constant  as  a  wal,
 1048  Continuynge  evere  hire  innocence  overal,
 1049  This  sturdy  markys  gan  his  herte  dresse
 1050  To  rewen  upon  hire  wyfly  stedfastnesse.
 1051  "This  is  ynogh,  Grisilde  myn,"  quod  he;
 1052  "Be  now  namoore  agast  ne  yvele  apayed.
 1053  I  have  thy  feith  and  thy  benyngnytee,
 1054  As  wel  as  evere  womman  was,  assayed,
 1055  In  greet  estaat  and  povreliche  arrayed.
 1056  Now  knowe  I,  dere  wyf,  thy  stedfastnesse"  --
 1057  And  hire  in  armes  took  and  gan  hire  kesse.
 1058  And  she  for  wonder  took  of  it  no  keep;
 1059  She  herde  nat  what  thyng  he  to  hire  seyde;
 1060  She  ferde  as  she  had  stert  out  of  a  sleep,
 1061  Til  she  out  of  hire  mazednesse  abreyde.
 1062  "Grisilde,"  quod  he,  "by  God,  that  for  us  deyde,
 1063  Thou  art  my  wyf,  ne  noon  oother  I  have,
 1064  Ne  nevere  hadde,  as  God  my  soule  save!
 1065  "This  is  thy  doghter,  which  thou  hast  supposed
 1066  To  be  my  wyf;  that  oother  feithfully
 1067  Shal  be  myn  heir,  as  I  have  ay  disposed;
 1068  Thou  bare  hym  in  thy  body  trewely.
 1069  At  Boloigne  have  I  kept  hem  prively;
 1070  Taak  hem  agayn,  for  now  maystow  nat  seye
 1071  That  thou  hast  lorn  noon  of  thy  children  tweye.
 1072  "  And  folk  that  ootherweys  han  seyd  of  me,
 1073  I  warne  hem  wel  that  I  have  doon  this  deede
 1074  For  no  malice,  ne  for  no  crueltee,
 1075  But  for  t'  assaye  in  thee  thy  wommanheede,
 1076  And  nat  to  sleen  my  children  --  God  forbeede!  --
 1077  But  for  to  kepe  hem  pryvely  and  stille,
 1078  Til  I  thy  purpos  knewe  and  al  thy  wille."
 1079  Whan  she  this  herde,  aswowne  doun  she  falleth
 1080  For  pitous  joye,  and  after  hire  swownynge
 1081  She  bothe  hire  yonge  children  to  hire  calleth,
 1082  And  in  hire  armes,  pitously  wepynge,
 1083  Embraceth  hem,  and  tendrely  kissynge
 1084  Ful  lyk  a  mooder,  with  hire  salte  teeres
 1085  She  bathed  bothe  hire  visage  and  hire  heeres.
 1086  O  which  a  pitous  thyng  it  was  to  se
 1087  Hir  swownyng,  and  hire  humble  voys  to  heere!
 1088  "Grauntmercy,  lord,  God  thanke  it  yow,"  quod  she,
 1089  "That  ye  han  saved  me  my  children  deere!
 1090  Now  rekke  I  nevere  to  been  deed  right  heere;
 1091  Sith  I  stonde  in  youre  love  and  in  youre  grace,
 1092  No  fors  of  deeth,  ne  whan  my  spirit  pace!
 1093  "O  tendre,  o  deere,  o  yonge  children  myne!
 1094  Youre  woful  mooder  wende  stedfastly
 1095  That  crueel  houndes  or  som  foul  vermyne
 1096  Hadde  eten  yow;  but  God  of  his  mercy
 1097  And  youre  benyngne  fader  tendrely
 1098  Hath  doon  yow  kept"  --  and  in  that  same  stounde
 1099  Al  sodeynly  she  swapte  adoun  to  grounde.
 1100  And  in  hire  swough  so  sadly  holdeth  she
 1101  Hire  children  two,  whan  she  gan  hem  t'  embrace,
 1102  That  with  greet  sleighte  and  greet  difficultee
 1103  The  children  from  hire  arm  they  gonne  arace.
 1104  O  many  a  teere  on  many  a  pitous  face
 1105  Doun  ran  of  hem  that  stooden  hire  bisyde;
 1106  Unnethe  abouten  hire  myghte  they  abyde.
 1107  Walter  hire  gladeth  and  hire  sorwe  slaketh;
 1108  She  riseth  up,  abaysed,  from  hire  traunce,
 1109  And  every  wight  hire  joye  and  feeste  maketh
 1110  Til  she  hath  caught  agayn  hire  contenaunce.
 1111  Walter  hire  dooth  so  feithfully  plesaunce
 1112  That  it  was  deyntee  for  to  seen  the  cheere
 1113  Bitwixe  hem  two,  now  they  been  met  yfeere.
 1114  Thise  ladyes,  whan  that  they  hir  tyme  say,
 1115  Han  taken  hire  and  into  chambre  gon,
 1116  And  strepen  hire  out  of  hire  rude  array,
 1117  And  in  a  clooth  of  gold  that  brighte  shoon,
 1118  With  a  coroune  of  many  a  riche  stoon
 1119  Upon  hire  heed,  they  into  halle  hire  broghte,
 1120  And  ther  she  was  honured  as  hire  oghte.
 1121  Thus  hath  this  pitous  day  a  blisful  ende,
 1122  For  every  man  and  womman  dooth  his  myght
 1123  This  day  in  murthe  and  revel  to  dispende
 1124  Til  on  the  welkne  shoon  the  sterres  lyght.
 1125  For  moore  solempne  in  every  mannes  syght
 1126  This  feste  was,  and  gretter  of  costage,
 1127  Than  was  the  revel  of  hire  mariage.
 1128  Ful  many  a  yeer  in  heigh  prosperitee
 1129  Lyven  thise  two  in  concord  and  in  reste,
 1130  And  richely  his  doghter  maryed  he
 1131  Unto  a  lord,  oon  of  the  worthieste
 1132  Of  al  Ytaille;  and  thanne  in  pees  and  reste
 1133  His  wyves  fader  in  his  court  he  kepeth,
 1134  Til  that  the  soule  out  of  his  body  crepeth.
 1135  His  sone  succedeth  in  his  heritage
 1136  In  reste  and  pees,  after  his  fader  day,
 1137  And  fortunat  was  eek  in  mariage,
 1138  Al  putte  he  nat  his  wyf  in  greet  assay.
 1139  This  world  is  nat  so  strong,  it  is  no  nay,
 1140  As  it  hath  been  in  olde  tymes  yoore,
 1141  And  herkneth  what  this  auctour  seith  therfoore.
 1142  This  storie  is  seyd  nat  for  that  wyves  sholde
 1143  Folwen  Grisilde  as  in  humylitee,
 1144  For  it  were  inportable,  though  they  wolde,
 1145  But  for  that  every  wight,  in  his  degree,
 1146  Sholde  be  constant  in  adversitee
 1147  As  was  Grisilde;  therfore  Petrak  writeth
 1148  This  storie,  which  with  heigh  stile  he  enditeth.
 1149  For  sith  a  womman  was  so  pacient
 1150  Unto  a  mortal  man,  wel  moore  us  oghte
 1151  Receyven  al  in  gree  that  God  us  sent;
 1152  For  greet  skile  is  he  preeve  that  he  wroghte.
 1153  But  he  ne  tempteth  no  man  that  he  boghte,
 1154  As  seith  Seint  Jame,  if  ye  his  pistel  rede;
 1155  He  preeveth  folk  al  day,  it  is  no  drede,
 1156  And  suffreth  us,  as  for  oure  excercise,
 1157  With  sharpe  scourges  of  adversitee
 1158  Ful  ofte  to  be  bete  in  sondry  wise;
 1159  Nat  for  to  knowe  oure  wyl,  for  certes  he,
 1160  Er  we  were  born,  knew  al  oure  freletee;
 1161  And  for  oure  beste  is  al  his  governaunce.
 1162  Lat  us  thanne  lyve  in  vertuous  suffraunce.
 1163  But  o  word,  lordynges,  herkneth  er  I  go:
 1164  It  were  ful  hard  to  fynde  now-a-dayes
 1165  In  al  a  toun  Grisildis  thre  or  two;
 1166  For  if  that  they  were  put  to  swiche  assayes,
 1167  The  gold  of  hem  hath  now  so  badde  alayes
 1168  With  bras,  that  thogh  the  coyne  be  fair  at  ye,
 1169  It  wolde  rather  breste  a-two  than  plye.
 1170  For  which  heere,  for  the  Wyves  love  of  Bathe  --
 1171  Whos  lyf  and  al  hire  secte  God  mayntene
 1172  In  heigh  maistrie,  and  elles  were  it  scathe  --
 1173  I  wol  with  lusty  herte,  fressh  and  grene,
 1174  Seyn  yow  a  song  to  glade  yow,  I  wene;
 1175  And  lat  us  stynte  of  ernestful  matere.
 1176  Herkneth  my  song  that  seith  in  this  manere:
 1177  Grisilde  is  deed,  and  eek  hire  pacience,
 1178  And  bothe  atones  buryed  in  Ytaille;
 1179  For  which  I  crie  in  open  audience
 1180  No  wedded  man  so  hardy  be  t'  assaille
 1181  His  wyves  pacience  in  trust  to  fynde
 1182  Grisildis,  for  in  certein  he  shal  faille.
 1183  O  noble  wyves,  ful  of  heigh  prudence,
 1184  Lat  noon  humylitee  youre  tonge  naille,
 1185  Ne  lat  no  clerk  have  cause  or  diligence
 1186  To  write  of  yow  a  storie  of  swich  mervaille
 1187  As  of  Grisildis  pacient  and  kynde,
 1188  Lest  Chichevache  yow  swelwe  in  hire  entraille!
 1189  Folweth  Ekko,  that  holdeth  no  silence,
 1190  But  evere  answereth  at  the  countretaille.
 1191  Beth  nat  bidaffed  for  youre  innocence,
 1192  But  sharply  taak  on  yow  the  governaille.
 1193  Emprenteth  wel  this  lessoun  in  youre  mynde,
 1194  For  commune  profit  sith  it  may  availle.
 1195  Ye  archewyves,  stondeth  at  defense,
 1196  Syn  ye  be  strong  as  is  a  greet  camaille;
 1197  Ne  suffreth  nat  that  men  yow  doon  offense.
 1198  And  sklendre  wyves,  fieble  as  in  bataille,
 1199  Beth  egre  as  is  a  tygre  yond  in  Ynde;
 1200  Ay  clappeth  as  a  mille,  I  yow  consaille.
 1201  Ne  dreed  hem  nat;  doth  hem  no  reverence,
 1202  For  though  thyn  housbonde  armed  be  in  maille,
 1203  The  arwes  of  thy  crabbed  eloquence
 1204  Shal  perce  his  brest  and  eek  his  aventaille.
 1205  In  jalousie  I  rede  eek  thou  hym  bynde,
 1206  And  thou  shalt  make  hym  couche  as  doth  a  quaille.
 1207  If  thou  be  fair,  ther  folk  been  in  presence,
 1208  Shewe  thou  thy  visage  and  thyn  apparaille;
 1209  If  thou  be  foul,  be  fre  of  thy  dispence;
 1210  To  gete  thee  freendes  ay  do  thy  travaille;
 1211  Be  ay  of  chiere  as  light  as  leef  on  lynde,
 1212  And  lat  hym  care,  and  wepe,  and  wrynge,  and  waille!
 1212a  [This  worthy  Clerk,  whan  ended  was  his  tale,
 1212b  Oure  Hooste  seyde,  and  swoor,  "By  Goddes  bones,
 1212c  Me  were  levere  than  a  barel  ale
 1212d  My  wyf  at  hoom  had  herd  this  legende  ones!
 1212e  This  is  a  gentil  tale  for  the  nones,
 1212f  As  to  my  purpos,  wiste  ye  my  wille;
 1212g  But  thyng  that  wol  nat  be,  lat  it  be  stille."]


Íîâ³ òâîðè